Төрийн албаны зөвлөлийн ажлын албаны Маргаан хянан шалгах газрын дарга Ч.Бат-Эрдэнэтэй ярилцлаа.

-Ховд, Увс, Архангай аймгуудад хууль бус нэлээдгүй олон томилгоог илрүүлсэн гэсэн мэдээлэл байна. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийг шалгах, зөвлөн туслах ажлын хэсэг ховд, увс, Архангай аймагт өнгөрөгч есдүгээр сарын 4-15-ны өдрүүдэд ажилласан. аймгийн Засаг даргын эрхлэх асуудлын хүрээний 60 хэрэгжүүлэгч агентлагийн 1230 төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгон шалгаруулж, томилох үйл ажиллагаа, хүний нөөцийн удирдлагын шийдвэрт хийсэн хяналт, шалгалт ажлыг зохион байгууллаа. Ажлын тайланг Төрийн албаны Зөвлөлийн 40 дүгээр хуралдаанаар хэлэлцэж Төрийн албаны тухай хууль тогтоомж зөрчиж төрийн жинхэнэ албан тушаалд томилсон Ховд аймгийн 15 төрийн захиргааны байгууллагад холбогдох 52 албан хаагч, Увс аймгийн 20 төрийн байгууллагад холбогдох 90 албан хаагч, Архангай аймгийн 11 төрийн байгууллагад холбогдох 88 албан хаагчийн томилгоотой холбоотой, нийт 230 албан хаагчтай холбоотой зөрчил арилгуулах хугацаатай үүрэг өгөх тухай Төрийн албаны зөвлөлийн 2021 оны ес дүгээр сарын 29-ний өдрийн 240, 241, 242, 247 дугаар тогтоолыг Төрийн албаны зөвлөлөөс гаргаад байна.

-Энэ оны тухайд төрийн жинхэнэ албан хаагчийн томилгоотой холбоотой хяналт, шалгалтын ажлыг ямар түвшинд хийсэн бэ?

-Төрийн албаны тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.1 дэх хэсэгт “хуульд өөрөөр заагаагүй бол төрийн албаны төв байгууллага өөрөө, эсхүл иргэний гомдол, мэдээллийн дагуу төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгон шалгаруулж томилох үйл ажиллагаанд хяналт, шалгалт хийнэ” гэж заасны дагуу хяналт, шалгалтын ажлыг зохион байгуулж байна.

2021 оны эхний есөн сарын байдлаар Төрийн албаны зөвлөл өөрийн санаачилгаар болон иргэний гомдол, мэдээллийн дагуу хяналт, шалгалтын ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж 197 байгууллагын 1589 төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгон шалгаруулж, томилох үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийж, Төрийн албаны зөвлөлийн хуралдаанаар 125 байгууллагын 361 албан хаагчийг томилсон шийдвэр нь Төрийн албаны хууль тогтоомжийг зөрчсөнийг тогтоож, зөрчил арилгуулах хугацаатай үүрэг даалгавар өгөөд байна.

Энэ нь зөвхөн Төрийн жинхэнэ албан хаагчийн сонгон шалгаруулж томилох үйл ажиллагаанд хийсэн хяналт шалгалтын дүн мэдээ юм. Томилох эрх бүхий этгээд болон төрийн албан хаагч, уг албанд нэр дэвшигчийн хооронд гарсан тодорхой харьяаллын маргааныг төрийн албаны төв байгууллага хянан шийдвэрлэх чиг үүргийг хэрэгжүүлж байна.

-Хууль бус томилгоог засах Төрийн албаны зөвлөлөөс өгсөн шийдвэрийн хэрэгжилт ер нь хэр хангагддаг вэ. Бүрэн дүүрэн хангагдаж чадаж байна уу?

-Төрийн албаны тухай хуульд заасны дагуу Зөвлөл эрх хэмжээнийхээ хүрээнд тогтоол гаргана. Зөвлөлийн шийдвэрийг холбогдох этгээд заавал биелүүлнэ гэсэн тодорхой зохицуулалттай. Мөн Төрийн албаны зөвлөлийн үүрэг, даалгаврыг биелүүлээгүй бол төрийн албаны төв байгууллага хууль тогтоомж зөрчсөн шийдвэрийг хүчингүй болгох арга хэмжээ авах тодорхой зохицуулалттай.

Зөрчил бүрийн цаана хувь хүний, албан тушаалтны эрх ашиг хөндөгддөг, улмаар хүний амьдрал ахуйд нөлөөлөх шийдвэр гардаг тул нямбай судалж, ул суурьтай хандаж, хуулийн хүрээнд шийдвэр гаргах, шийдвэрийн хэрэгжилтийг хангуулах хугацаа шаардсан асуудал байдаг.Энэ оны эхний есөн сарын байдлаар төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгон шалгаруулж томилох үйл ажиллагаа, томилох эрх бүхий этгээд болон төрийн албан хаагч, уг албанд нэр дэвшигчийн хооронд гарсан маргаантай холбоотой Зөвлөлөөс гаргасан шийдвэрийн хэрэгжилт 60 гаруй хувьтай байна. Энэ нь Зөвлөлөөс шийдвэрлэсэн нийт асуудлын тоонд харьцуулахад эерэг үр дүн гэж харж байгаа.

Тус газраас Зөвлөлийн шийдвэрийг хэрэгжүүлэхгүй байгаа болон өгсөн үүрэг даалгаврын хугацаа дууссан асуудлын дүн мэдээ, цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний саналыг боловсруулан Зөвлөлийн хуралдаанд танилцуулж, хэлэлцүүлэхээр бэлтгэл ажлаа хангаж байна.

Тухайлбал, Төрийн албаны зөвлөлөөс Увс, Архангай аймаг хийсэн хяналт шалгалтаар төрийн жинхэнэ албан тушаалд ажиллаж байгаа иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Төлөөлөгч зургаан албан тушаалтныг томилсон шийдвэрийг Төрийн албаны зөвлөл хүчингүй болгосон.

Цаашид Төрийн албаны хуульд заасны дагуу Зөвлөлөөс гаргасан шийдвэрийг биелүүлэхгүй байгаа томилох эрх бүхий албан тушаалтанд хариуцлага тооцох мэдэгдлийг дээд шатны албан тушаалтанд хүргүүлэх, хууль зөрчиж томилогдсон болох нь тогтоогдсон тохиолдолд төрийн албаны цалингийн системтэй уялдуулан тодорхой хязгаарлалтын арга хэмжээ авахаар ажиллаж байна.

-Төрийн жинхэнэ албан тушаалд хууль зөрчиж томилсон томилгооны талаар бусад төрийн байгууллагуудад хяналт шалгалт хийх үү?

-Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга, Төрийн албаны зөвлөлийн даргын хамтарсан 2021 оны есдүгээр сарын 30-ны өдрийн 72/188 дугаар тушаалаар Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, Төрийн албаны зөвлөлийн Ажлын албаны албан хаагчдаас бүрдсэн ажлын хэсэг байгуулагдсан бөгөөд ажлын дэд хэсгүүдийг Төрийн албаны зөвлөлийн гишүүд ахлан ажиллаж байна.

Дээрх ажлын хэсэг нь зарим яам, агентлаг, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар, иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн Ажлын алба, Засаг даргын эрхлэх асуудлын хүрээний агентлагийн үйл ажиллагаатай танилцаж, хуулиар хүлээсэн чиг үүргээ хэрэгжүүлж байгаа байдалд үнэлэлт өгөх, хяналт, шалгалт хийх, зөвлөн туслах, холбогдох санал, дүгнэлт боловсруулах үүрэгтэй ажиллах юм. Хяналт, шалгалт хийх, зөвлөн туслах ажил 2021 оны аравдугаар сарын 1-ний өдрөөс арваннэгдүгээр сарын 20-ны өдрийн хооронд хийгдэнэ. Тухайн ажлын үр дүнг та бүхэнд цаг тухайд нь мэдээлнэ.

-Ер нь төрийн албаныхан сонгууль бүрийн дараа солигддог. Төрийн албыг тогтвортой, мэргэшсэн байлгахын тулд яах ёстой вэ. Гарц, гаргаалгааг нь та юу гэж харж байна?

-Төрийн албаны шинэтгэлийн үйл явц үргэлжилж байна. 2019 оноос хэрэгжиж эхэлсэн Төрийн албаны тухай хуулиар хууль эрх зүйн орчин сайжирсан, ажил хийх боломж бүрдсэн. Энэ хүрээнд энэ оны эхний есөн сарын байдлаар 197 байгууллагын 1589 төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгон шалгаруулж, томилох үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийсэн байна. он дуусах болоогүй байна, төлөвлөгөөт хяналт, шалгалтын ажил үргэлжилж байна, тодорхой үр дүнд хүрч байгаа гэдгийг онцолмоор байна.

Төрийн албаны тухай хуулиар улс төрийн албан хаагчаас бусад төрийн албан хаагч улс төрийн нам, эвслийн үйл ажиллагаанаас ангид байх зарчмыг тогтоож, төрийн жинхэнэ албан хаагчийг сонгон шалгаруулж томилоход улс төрийн албан тушаалтан, улс төрийн нам, эвслийн удирдах болон гүйцэтгэх албан тушаалтан, бусад этгээдийн зүгээс аливаа хэлбэрээр нөлөөлөх, дарамт, шахалт үзүүлэхийг хориглосон.

Хууль тогтоомж зөрчиж төрийн жинхэнэ албан тушаалд томилох асуудал нэлээдгүй байна, Төрийн албаны зөвлөл өөрөө санаачлан, мөн иргэдээс ирүүлсэн мэдээллийн мөрөөр маш их ачаалалтайгаар ажиллаж тодорхой үр дүнд хүрч байгаа.

Шуудхан хэлэхэд, Төрийн албаны зөвлөлийн шийдвэрийг хэрэгжүүлэх асуудалд зарим томилох эрх бүхий албан тушаалтнууд хариуцлагагүй хандаж байна. Ялангуяа төрийн улс төрийн албан тушаалтнууд Төрийн албаны тухай хууль тогтоомжийг зөрчиж албан тушаалд томилох байдал хавтгайрсан байна. Хууль зөрчсөн томилгоо бүрийн ард ашиг сонирхлын зөрчлийн асуудал байх магадлал өндөр байна, орон нутагт иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Төлөөлөгч төрийн жинхэнэ албан тушаалд томилогдон ажиллаж байгаа тохиолдол их байна.

Аймгийн Засаг даргыг томилоход санал өгдөг, иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас баталсан төсвийг захиран зарцуулдаг, төрийн жинхэнэ албаны хүний нөөцийн томилгооны эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг албан тушаалтан иргэдийн Төлөөлөгчийн Хурлын Төлөөлөгчөөр ажиллаж, улс төрийн үйл ажиллагааг давхар эрхэлж байгаа нь ашиг сонирхлын зөрчлийн асуудал байгааг шууд харуулж байна. Зөвд зөөлөн, бурууд хатуу хандаж байж тодорхой үр дүнд хүрнэ гэж хувьдаа бодож байна.