Хүн бол амьтан. Гэхдээ өвсөн тэжээлтэй адгуус биш, махан идэштэй араатан биш.
Амьтнаас хүнийг эрс ялгаруулдаг гол шинж бол хүний оюун ухаан, оюун санааны амьдрал, ухамсар, түүний хэлбэрүүд.
Оюун ухаан, оюун санааны амьдрал, ухамсар, түүний хэлбэрүүд нь хүмүүсийг ангилах, ялгах, бүлэглэх шалтгаан, үзүүлэлт болдог.
Оюун ухаан, оюун санааны амьдрал, ухамсар, түүний хэлбэрүүд нь хэвийн, зөв байх аваас тэр хүн хэвийн, зөв хүн.
Оюун ухаан нь гажигтай, оюун санааны амьдрал нь хэвийн бус, ухамсар хэт дорой аваас тэр хүн хэвийн бус, жирийн бус.
Эрүүл бие, хэвийн оюун ухаантай төрсөн хүүхэд муу хүн, бүр хүн биш болж төлөвшихөд хүргэдэг олон шалтгаан буй. Гэр бүлийн орчин, гэр бүлээс гадуурх орчин, амьдран буй нийгмийн орчин, тухайн зууны нөлөө гэх мэтийн олон хүчин зүйл хүүхдэд нөлөөлдөг. Зарим нь шууд, зарим нь дам, зарим нь бүр мэдээ, сургаар нөлөөлдөг.
Хүнийг хүүхэд цагаас нь эхлээд буруу, худал зүйлд итгүүлэх, гажиг сонирхолд автуулах, хэмжээ жолоогүй шуналд эзэмдүүлэх нь түүний оюун санааны амьдралыг хордуулж, өвчлүүлж, зөв, хүмүүнлэг байх боломжгүй болгодог. Чухамхүү ийм хорлол, өвчин нь улс орон нэг бүрд гурван бүлэг муу, муухай хүмүүсийг төрүүлэн гаргасаар иржээ.
Мухар сүсэг, сохор бишрэлд эргэлтгүй автаад аль нэгэн шашны аль нэгэн харгис урсгалын тоглоом болж хувирсан хүмүүс тэдгээрийн тэргүүн бүлгийг бүрдүүлдэг байна.
Зөвхөн, гагцхүү хар амиа хичээж, шуналтаж, эцэг эхээ ачлахаас ч зайлсхийж, энэрэх нигүүлсэх сэтгэлээ гээчихсэн, мөс чанаргүй хүмүүс хоёр дахь бүлгийг үүсгэдэг ажээ.
Өвөг дээдсээс уламжлагдсан, өнгөрсөн амьдралаар шилэгдэж, шалгагдсан үндэснийхээ үнэт зүйлсийг уландаа гишгээд зөвхөн л цаг зуурын маяг, моод дагаж “алиа салбадай” болж явдаг хүмүүсээс гуравдугаар бүлэг бүрддэг гэнэ.
Өмнөх гурван бүлэг хүмүүс яваандаа тухайн ард түмний дундах “хог шаар” болж хувирдаг ажээ. Харин дээр яригдсан дутагдал, согог, гажиг, эрэндэгээс хол хөндий байж өсөж хүмүүжсэн хүмүүсээс л журамт иргэд, оюунлаг хүмүүс, улс эх орныхоо сор нь болсон ухаантнууд төрдөг байна.
Нийгмүүд ухаалаг болох хэрээр ард түмнийхээ оюун санааны амьдрал, ухамсрын хэлбэрүүдийг цэвэршүүлж, эдүгээжүүлж. шинжлэх ухааны үнэнээр цэнэглэж байх учиртай. Ард түмнийхээ оюун санааны аюулгүй байдалд байнгад анхаарал тавьж байх үүрэгтэй. Өөрийг нь бүтээх, шинэтгэж байх хүний хүчин зүйлийн хомсдолд нийгмээ автуулах аваас урагшлах биш ухрах болно.
Судлаач, профессор Д.Чулуунжав
