Инфляц өссөөр л байг уу?
Инфляц гэж нэг юм байдаг байлаа. Тэдэн хувиар өслөө, буурлаа гээд л ач холбогдол их өгдөг байж. Микро эдийн засгийн бүрэлдэхүүнд нөлөөллөөрөө том ах нь байсан инфляцын тухай одоо харин хэн ч ярихаа больчихож. Уг нь аливаа шийдвэрийг гаргах, арга хэмжээг авахынхаа өмнө үр дүнд нь инфляц гэж нөхөр хаашаа явахыг урьдчилан тооцоолдог байлаа. Харин ойрын үед өнөөх маань бүр сонсогдохоо байжээ. Зөвхөн сонсогдохоо л байсан шүү, хэрэг дээрээ юу болж түйвээж байгааг хэн ч тоохоо байчихаж гэсэн үг. Дэмий л “Юм үнэтэй болжээ. Юмны үнэ айхтар өссөн байна” гэж үглэхээс хэтрэхгүй. Юм үнэтэй болж байна гэдэг өнөөх чинь галзуурч байгаагийн шинж тэмдэг юм.
Инфляцын түвшин яг жилийн өмнө 3.3 хувь гарч байсан бол энэ оны тавдугаар сард 6.2 хувь болж, өмнөх оны мөн үеэс 2.9 пунктээр нэмэгдлээ гэж Үндэсний статистикийн хорооноос мэдээлэв. Өөрөөр хэлбэл, хэрэглээний гол нэрийн бараа, үйлчилгээний үнэ өссөөр байна гэсэн үг. Хөвсгөл аймагт хамгийн бага буюу гурван хувиар өссөн бол Баян-Өлгий аймагт 8.6 хувь, улсын дунджаар 6.2 хувиар өссөн гэж статистик мэдээлэв. Энэ өсөлтөд гол үүргийг хүнсний бараа, тэр дундаа махны үнэ гүйцэтгэв.
Жишээлбэл, тавдугаар сарын байдлаар тооцоолж гаргахад Улаанбаатар хотод худалдаалагдаж буй үхрийн цул нэг кг махны дундаж үнэ 15997 төгрөгийн үнэтэй байгаа нь 2018 оны тавдугаар сараас 57 хувиар, 2019 оныхоос 21 хувиар, 2020 оны эцсээс 27.5 хувиар өссөн үзүүлэлт. Харин хонины ястай махны нэг кг-ийн дундаж үнэ 12 389 төгрөгийн үнэтэй байгаа нь 2018 оныхоос 65.5 хувь, 2019 оныхоос 26.7 хувь, 2020 оны эцсээс 44.4 хувиар өссөн үзүүлэлт аж.
Тэгвэл яг өнөөдрийн байдлаар хүнсний захуудад хонины мах 13500, үхрийн мах 16500 төгрөгөөс эхэлж байна. Өөрөөр хэлбэл, өдөр хоногоор үнэ нь нэмэгдсээр л байна. Худалдаачдын хувьд ч энэ үнэ эргэж буухгүй гэсэн ганцхан үгтэй болсон аж. Хөдөө орон нутагт ч махны олдоц муудаж, үнэ нь хотынхоос дутахгүй байгааг хэлж байна.
Хэдхэн хоногийн өмнө Дэлхийн банкнаас энэ оны төгсгөл гэхэд 100 сая хүн туйлын ядуу ангилалд нэмэгдэхээр байгааг анхааруулсан. Хэдийгээр эдийн засаг сэргэж эхэлсэн ч цар тахлын нөлөө буурай орнуудад удаан хугацаанд үргэлжлэх төлөвтэй, ялангуяа эмзэг бүлгийнхэнд хүндээр тусч, хоол хүнсний хомдсол улам нэмэгдэнэ гэж мэдэгдсэн юм. Манай улсад энэ байдал тодорхой харагдаж байгаа юм. Үндэсний статистикийн хорооноос айл өрхүүдэд коронавирус хэрхэн нөлөөлж байгааг тодорхойлох дөрөв дэх шатны судалгааг өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын 19-30-ны хооронд хийсэн байна. Энэ үед өдөрт илрэх халдварын тоо багадаа 400 хамгийн ихдээ 1350 хүрч байсан. Өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард энэ судалгааны гуравдугаар шатыг хийж байхад ямар нэгэн хүндрэлд бэрхшээл учирсан өрх 60 хувийг эзэлж байсан бол энэ шатанд 75 хувь болж нэмэгдсэнийг онцолжээ. Дөрвөн сарын хугацаанд 15 хувиар нэмэгдсэн энэ үзүүлэлтийн шалтгаан нь хүнсний гол нэрийн барааны үнийн өсөлт гэж тодорхойлсон аж. Бэрхшээлд өртсөн таван өрх тутмын хоёр нь хүндрэл бэрхшээлээс гарахын тулд ямар ч арга хэмжээ аваагүй бол ядуу болон ядуу бус аль ч өрхийн хувьд хүнс болон хүнсний бус хэрэглээгээ багасгах замаар даван туулахыг хичээж байгаа нь хамгийн түгээмэл авч хэрэгжүүлж байгаа арга зам байна гэж тодорхойлжээ. Өөрөөр хэлбэл идэх хоолноосоо хасан байж хүнд үеийг давж гарахыг хичээж байна. Ядуу өрхүүдийн хувьд санхүүгийн байгууллагаар үйлчлүүлэхээс илүүтэйгээр гэр бүл, найз нөхдөөсөө зээл авах, зээлээр худалдан авалт хийх байдлаар өдөр хоногийг өнгөрүүлж байгаа нь судалгаагаар гарчээ.
Өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард гурав дахь шатны судалгааг хийж байсан үеэс Засгийн газраас үзүүлсэн тусламжийн хэмжээ дөрөв дахин нэмэгдсэнийг онцолсон байна. Хэдийгээр хүнсний бүтээгдэхүүний өсөлттэй байсан ч энэхүү бэлэн мөнгөний тусламж нь дэмжлэг болсон гэж өрхүүд хариулсан байна. Мөн нийт өрхийн 70 орчим хувь нь Засгийн газраас хүлээн авсан мөнгөн тусламжаа хоол хүнсний зүйл худалдан авахад зарцуулсан. Ядуу өрхүүдийн 70 хувь нь хүүхдийн мөнгөө шууд эсвэл удахгүй хэрэглэнэ гэж хариулсан бол хүүхдийн мөнгөө хэрэглэсэн таван өрх тутмын дөрөв нь гэртээ хоол, хүнс авахад зарцуулсан байна. Тиймээс цаашид нөхцөл байдал сайжирсан ч цар тахлын үед орлого нь буурсан өрхүүдийн хувьд хүнсний хангаж, баталгаат байдал нь анхаарах асуудал хэвээр байхыг судалгаанд онцолжээ. Дэлхийн банкнаас ч улс орнуудад энэ дүр төрх зонхилж байгааг онцлоод ард иргэдийнхээ хоол хүнсний аюулгүй байдлыг хангахад бодлого боловсруулагчид нь онцгой анхаарах шаардлагатайг сануулсаар байгаа юм.
Б.Төгс
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
