CAAK ӨНЦӨГ: Зөвхөн цэргийн хүчээр төрийн эргэлт хийх гэсэн оролдлого яагаад дандаа бүтэлгүйтдэг вэ?
Дэлхийн түүхэнд засгийн эрх булаан авах оролдлого амжилттай болж байсан тохиолдол олон бий. Тэдгээр оролдлогууд нь ихэвчлэн иргэд болоод зарим эрх мэдэлтнүүдийн тусламж, нарийн зохион байгуулалтын ачаар биелж байсан юм. Харин зөвхөн цэргийн хүчээр төрийн эрх булаах гэсэн оролдлого бүтэлгүйтсэн тохиолдол олон байдаг аж. Энэ удаа та бүхний сонирхлыг татаж болох цөөхөн хэдэн тохиолдлыг сонирхуулъя.
Японы залуу офицеруудын үймээн
1936 он
Үндсэрхэг үзэлтэй залуу офицеруудыг толгойлсон улс төрч Икки Кита “Япон улсыг сэргээн мандуулах төлөвлөгөө”-г боловсруулан 1500 гаруй цэрэг офицерыг Токио хотод цуглуулан төрийн эрхийг хүчээр авахаар оролджээ. Тэрээр улс орныг цөөн хэдэн улс төрч, баячууд улс төрийн бүхий л эрх мэдлхийг өөрсөд дээрээ төвлөрүүлж ард иргэдийг дарангуйлж байна гэж үзсэн бөгөөд тэднийг устгавал ядуурал, нийгмийн ялзрал үгүй болно хэмээн үзсэн байна. Ийнхүү залуу офицерууд Токиогийн төв дэх Дотоод хэргийн яам, Батлан хамгаалах яам зэрэг засаг захиргааны байгууламжуудыг түргэн хугацаанд эзэлсэн аж. Түүгээр ч үл барам тэд зарим нөлөө бүхий хүмүүсийг газар дээр нь хороожээ. Цаашлаад босогчид ерөнхий сайд болон эзэн хааны өргөө рүү дайрсан боловч хааны торгон цэрэгтэй мөргөлджээ.
Залуу офицерууд хааныг хүндэлдэг учраас зөвхөн ялзарсан улс төрчдийг зайлуулж хааны эрх мэдлийг нь хэвээр үлдээнэ гэж мэдэгдсэн ч эзэн хаан Хирохито тэднийг улс төрийн эргэлт хийх гэсэн ардын дайснууд хэмээн зарласан юм. Энэ мэдэгдэл залуучуудад хүнд цохилт болж олонх нь юуны төлөө тэмцэж байгаагаа ойлгохоо больж бууж өгчээ. Мэдээж бослогыг толгойлсон этгээдүүд цаазлуулсан бөгөөд ихэнх цэргүүд цөллөгөд явсан юм.
ЗХУ Онцгой байдлын улсын хорооны бослого
1991 он
ГКЧП буюу онцгой байдлын улсын хороо нь ЗХУ-ыг задарч байгааг ойлгон бүх зүйлийг хүчээр барьж үлдэхийг хичээсэн юм. Ийнхүү 1991 оны 8-р сарын 19 нд ЗХУ-ын сүүлийн удирдагч Михаил Горбачевыг Крымд амарч байх үед нь цэргийнхэн гэрийн хорионд хийж, улс даяар 6 сарын турш онцгой байдал зарласан билээ.
Мэдээж тэд энэхүү үйлдлийг ард иргэд эсэргүүцнэ гэдгийг мэдэж байсан учраас Москва болон бусад томоохон хотуудад цэргийн хүчин оруулсан байна. Гэсэн хэдий ч тухайн үед Зөвлөлт Холбоот Орос улсын ерөнхийлөгч (Зөвлөлт холбоот улс нь олон орноос бүрддэг байсан бөгөөд тус бүрийг ерөнхийлөгч удирддаг байв) Борис Ельцин босогчдын байрлаж байсан Цагаан ордны өмнө ард түмнийг цуглуулан Онцгой байдлын улсын хорооны эсрэг жагсаал эхлүүлсэн юм. Үүний нөлөөгөөр 2 сая гаруй иргэн Цагаан ордны өмнө цугласан гэдэг. Төрийн эргэлт хийх гэсэн цэргийнхэн цугласан олны эсрэг зэвсэг хэрэглэх тушаал гаргаж зүрхлээгүй учир хуйвалдаан бүтэлгүйтэж төрийн эргэлт хийх гэсэн этгээдүүд бүгд ял авсан байдаг. Үүний нөлөөгөөр Михаил Горбачев эрх мэдлээ бүрэн алдан ЗХУ задарсан юм.
Мароккогийн бослого
1972 он
1960-аад оны үед Мароккогийн хаан Хасан II-ийн баруун гар, шадар туслах нь Мохаммад Уфкир гэгч байв. Тэрээр албан ёсоор хааны зөвлөх байсан боловч үнэн хэрэг дээрээ хий гэсэн болгоныг нь гүйцэлдүүлдэг жинхэнэ "бууны нохой" байжээ. Мэдээж хэрэг ийм үнэн ч туслахдаа хаан бараг хязгааргүй эрх мэдэл өгсөн бөгөөд Мохаммад Уфкир бараг эзнээсээ дутахааргүй тансаглах туртай нэгэн байв. Тиймээс түүнд өөрөө эзэн хаан болох санаа төрсөнд гайхах зүйл байхгүй.
1972 онд хаан Францад олон улсын хуралд оролцохоор болсон бөгөөд үүнийг мэдсэн Уфкар эзнээ эх орноо орхихоос өмнө төрийн эргэлт хийхээр бэлтгэжээ. Гэхдээ цаг дэндүү бага байсан учраа яаран бэлтгэл хийжээ. Хаан Хасан Францаас хөөрсөн гэдэг мэдээд аваад Мохаммад түүний онгоцыг угтуулан 3 сөнөөгч хөөргөжээ. Газар дундын тэнгисийн орчимд хааны сууж яваа Боинг 727-г олж очсон сөнөөгчүүд шууд хааны онгоц руу буудаж эхэлсэн байна. Мэдээж иргэний тээврийн аварга Боингийг сөнөөгчид ядах юмгүй устгах байсан. Харамсалтай нь яаран сандран бэлдсэний ёроор тэдгээр сөнөөгчдөд сургуулийн сум хийсэн байжээ.
Удтал буудаад юу ч болоогүй учраас Уфкир сөнөөгч онгоцнуудад хааны онгоцыг мөргөх тушаал өгчээ. Сөнөөг онгоц удалгүй хаан үхсэн гэдэг мэдээг Уфкирт өгсөн байна. Хагартлаа баярласан Мохаммад өөрийгөө хаанаар өргөмжлөхөөр бэлтгэж байтал нөгөө үхсэн эзэн нь амьд мэнд буугаад иржээ. Мэдээж дэлбэртлээ уурласан хаан бослогод оролцсон хэдэн зуун хүмүүсийг шууд барьж цаазалсан байна. Уфкир зугтаж амьжсан ч түүнийг хүлээж авах газар байсангүй. Тиймээс тэрээр амиа хорлосон юм. Сонирхолтой нь хаан өөрийг нь мөргөх гэж байсан нисгэгч нартай холбоо барьж амьд үлдээх юм бол тэднийг өршөөнө гэж амалсан бөгөөд энэ үгэндээ хүрчээ.
Кенийн радио станцад болсон бослого
1982 он
Кенийн армийн түрүүч Езакия Очука хэмээх нэгэн залуу төрийн эргэлт хийж засгийн эрх авахаар шийджээ. Тэрээр багаасаа ерөнхийлөгч болох мөрөөдөлтэй байсан бөгөөд бас муугүй ярьдаг нэгэн байв. Үүний ачаар тэрээр цэргийнхэн дунд багагүй танилтай болсон бөгөөд тэднийг өөрийн талд урвуулсан байна. Ийнхүү Очука 1982 оны 8-р сарын 1-нд төрийн эргэлт хийхээр төлөвлөсөн байна. Тэрээр эхлээд Кенийн дуу хоолой радио станцыг эзлэн авч орон даяар төрийн эргэлт болж байгаагаа зарлан ард иргэдийг өөрийг нь дэмжихийг уриалсан аж. Энэ нь үнэндээ агаарын хүчин дэх өөрийг нь дэмждэг хүмүүст зориулан өгсөн дохио байжээ. Түүний агаарын хүчний холбоотнууд эхлээд агаарын баазыг эзлэн аваад бйасан бөгөөд тус дохиог авсан нисгэгчид даруй хөөрөн засгийн газрын томоохон тушаалтнууд болон засаг захиргааны барилгуудыг бөмбөгдөх тушаалтай байв.
Гэвч тэрхүү нисгэгчид баяраа дэндүү эрт тэмдэглэж эхэлсэн учраас согтуу агаарт хөөрчээ. Агаарт хөөрөөд дотор нь муухайрсан тэд бөөлжис, гэдэс дотор нь холилдох зэрэгтэйгээ тэмцэлдэж байх зуураа “бөмбөгөө хаясан, яг оносон” гэх мэт зүйлс ярьсаар эргэн байна. Үнэндээ тэд бөмбөгөө хаа хамаагүй ой дээр хаясан юм байж.
Дайсныхаа толгойлогч нарыг зад бөмбөгдсөн гэж итгээд баярлаж байсан босогчид хэдхэн цагийн дараа баригдснаар бас нэг бүтэлгүй төрийн эргэлт дууссан билээ.