Бурхан шашин, соёлын биет болон биет бус өв соёлыг сэргээн хөгжүүлэхэд нөхөн олговор олгох хуулийн төслийг Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор хэлэлцэхийг хойшлуулсан.

Уг хуулийн төсөлтэй холбоотойгоор Шашны өв соёлд нөхөн олговор олгох төслийн талаар Монголын Бурхан шашинтны төв Гандантэгчинлэн хийдийн тэргүүн хамба Тэргүүн хамба Д.Чойжамц байр сууриа илэрхийллээ.

Тэрээр, "Бид 1990 оноос хойш л засаг төр рүү харж, ширтэж байгаа. Өнгөрсөнд болсон асар том хэлмэгдэлтийг шинэ нийгэмд уучлалт гуйж, нөхөн олговор олгохгүйгээр даван туулахад бэрх юм. Шинэ нийгэм цэгцрэх, дахиж тийм хэлмэгдүүлэлт явагдахгүй байхад нөхөн олговор хэрэгтэй. Гадаадын сүм хийдийг харчих. Би нөхөн олговрыг дээд зэргээр дэмжиж байгаа хүний нэг байна. Нөхөн олговор нь түүхэнд гаргасан алдаагаа засаж уучлалт гуйж байгаа хэлбэр юм.

Социалист нийгэмтэй байсан хуучны орнууд энэ аргыг хэрэглэсэн байдаг. Тэр нь ч их хэрэг болсон. Хэлмэгдээд үйл ажиллагаагаа явуулж чадахгүй болчихсон сүм дуганаа шинэчлэх, боловсон хүчингүй болчихсон үед нийгмийн сайхны төлөө ажиллах зэрэг их хэрэгтэй байсан. Ухаалаг орнууд нөхөн олговор олгоод ирэхээр сүм дугана нь орчин үеийн цэвэр цэмцгэр болоод лам нь ажиллах боломж нээгдсэн. Түүхэнд хэдхэн орон шашнаа түүхээсээ хасах гэж байсан. Харин Герман, Америк, Англи тэргүүтэй ямар ч орон түүхээсээ ард түмнийхээ олон зууны турш шүтэж ирсэн шашныг хасах гэж оролдоогүй. Төр нь шашнаа хүндэтгэж, шашин нь төрөө дээдлэх зарчмын хоёр “а” бол хамаатуулах маягтай юм.

Тэгэхээр дэлхийн бүх шашныг Монгол хүндэтгэх тухай асуудал Үндсэн хуульд орж яагаад ч болохгүй. Монгол Улсын Үндсэн хуульд Монголынхоо шашныг хүндэтгэх тухай асуудал.

1937-1990 онд хэлмэгдсэн шашин нь шарын шашин юм. Бусад шашин нь Монголын нутаг дэвсгэрт хэлмэгдээгүй. Энэ нь засаг төрөөсөө өнгөрсөн түүхийнхээ алдааг засч буй том хэлбэр юм. Тусалж дэмжих бус нөхөн олговор олгох.

Шашин шүтлэг гэдэг ил харагддаг зүйл биш. 1990 оноос хойш өнөөг хүртэл явсан 30 жилийг авч үзэх ёстой. Энэ үед хүртэл бид засаг төрийн шийдвэрийг биелүүлээд гурван үүдээ хаасан. Гэтэл маргаашаас нь эхлээд хүмүүс үүдэнд цуглаад ирсэн. Ах, дүү нь нас барсан. Хаана, яаж оршуулах уу, гэр орныхон нь маргаад байна гэсэн хүмүүс их байсан. Бидний дотор баян тарган айлын хүүхэд ирдэггүй. Энгийн айлын хүүхдүүд ирдэг шүү дээ. Нэгнийхээ амыг харж ярьдаг болохоос биш шашинд баян тарган гэдэг зүйл байхгүй. Монголын бурхан шашны төвд 21 аймгийн хамба лам, уламжлалт шашны хамба, 9 дүүргийн ахлах хийдийн лам нар оролцсон 40-өөд хүнтэй Хамба нарын зөвлөл гэж бий. Тэр зөвлөлөөрөө дамжуулж тухайн шийдвэрийг нарийн тооцоолж гаргадаг.