Энэ өвчний үед янз бүрийн шинж тэмдэг илрэх боловч тэдгээрээс хамгийн түгээмэл, голлох 5-ыг авч үзэхэд хангалттай юм. Тархинд цус харвах өвчний шинж тэмдэгийг аль болох богино хугацаанд анзаарах нь эмчилгээний үр дүнд шууд нөлөөлдөг гэдгийг эмч нар сануулж байна.

1. Өрөөсөн гар, хөл, нүүрний тал хэсэг саажих, мэдээгүй болох.

Энэ шинж тэмдэг нь биеийн баруун, зүүн талын аль нэг хэсэгт илэрнэ. Тухайлбал 2 гараа урагш сунгахыг оролдох үед нэг гар өөрийн мэдрэлгүй унжих, эсвэл нүүрний аль нэг хагас мэдээгүй болох зэргээр илэрнэ. Эдгээр нь мэдрэлийн системтэй холбоотой бөгөөд өөрийн хүслээр хөдөлгөх боломжгүй болохоос гадна халуун, хүйтэн, хүртэх зэргийг мэдрэхгүй болно гэсэн үг юм. Шүдний эмнэлэгт мэдээ алдуулах тариа хийлгэхтэй төстэй мэдрэмж үүсдэг гэж энэ шинж тэмдэгийн талаар өвчтнүүд ярьдаг байна.

2. Хэл орооцолдох, үг хэлж чадахгүй болох, өөр хүний хэлж байгааг ойлгохгүй болох.

Хэл орооцолдох гэдэг нь амны эргэн тойрны булчингууд ажиллагаагүй болсоноос үг зөв хэлэх чадвараа алдах гэсэн үг юм. Бусдын яриаг ойлгохгүй байх, ойлгосон ч хариу хэлэх чадваргүй болох шинж тэмдэг элбэг тохиолддог байна.

3. Зогсож, эсвэл алхаж чадахгүй болох, тэнцвэрээ олоход төвөгтэй болж бие ганхах.

Тухайлбал сууж байгаад босохыг оролдох үед хэдийгээр хүч чадалтай байгаадаа итгэлтэй байх боловч тэнцвэрээ алдах, нэг тал руугаа хазайх, унах тохиолдол гардаг.

4. Өрөөсөн нүд юм харахгүй болох, юмс 2 болж харагдах, эсвэл тал, хагас харагдах.
Өрөөсөн нүдний өмнө хөшиг татаж хаасан мэт юу ч харагдахгүй болно. Телевизорын дэлгэц хагас нь харагдах нь юмс тал харагдахын нэг жишээ юм. Хоёр нүдээ нэг нэгээр аньж байгаад харвал аль ч нүдэнд юмс тал харагдана.

5. Толгой хүчтэй өвдөх.

Толгой өвдөх нь ердийн хүмүүст ч элбэг тохиолддог боловч цус харвалтын үед маш хүчтэй өвддөгөөрөө онцлогтой.

Цус харвалтын эхний хэлбэр нь судасны бөглөрлөөс үүдэлтэй бол дараагийн 2 хэлбэр нь цус алдалтаас үүдэлтэй юм.

1. Тархины судас хатуурах тохиолдолд зарим хэсэгтээ нарийссан байдаг. Тэр хэсэгт тромб буюу цусны бөөгнөрөл тогтож, цусны урсгалыг хааснаас уг судаснаас тэжээгдэж байсан тархины хэсэг үхжинэ

2. Цусны өндөр даралт зэргээс шалтгаалан судасны хана хагарч, тэр хэсэгт тархсан цус тархийг дарсанаас эд эсүүд үхжинэ.

3. Тархины салбарласан судасны төгсгөл хэсэгт цусны өндөр даралтын нөлөөгөөр судасны хана тэлж, бөмбөлөг мэт овойно. Дараа нь хагарч цус тархины гадарга дагуу тархана.

Япон улсын Зүрх судасны эмгэг судлалын үндэсний төвийн тасгийн эрхлэгч Тоёода Казүнори дараах зөвөлгөөг өгчээ.

Тэрээр цус харвалтын эмчилгээ, оношлогоогоор мэргэжсэн эмч юм. Тархи нь хүний бүх биеийг удирдах үүрэгтэй. Үүнд гар, хөлийн хөдөлгөөн, хэл, яриа, харж, сонссон зүйлсийг ойлгож, мэдэх зэрэг олон төрлийн үүрэг бүхий эрхтэн юм. Иймд цус харвалт тархины аль хэсгийг хамарсанаас шалтгаалан илрэх шинж тэмдэгүүд янз бүр байдаг.

Харин толгой хүчтэй өвдөх нь тархины гадаргын дагуу болон хэсэгчилсэн цус алдалтын үед илэрдэг байна. Цус харвалтаас хойш 3-4 цагийн дараа тархины эсүүд үхжих учир энэ хугацаанд амжиж эмчилгээг яаралтай эхлүүлэх шаардлагатай байдаг. Энэ хугацаанд тархины эсийн цусан хангамжийг сэргээж чадвал эсүүдийн үхжил, мөн сөрөг ул мөр багатайгаар эдгэрэх магадлал өндөр байдаг байна.

Жишээ; Өвчтөн А, 50 настай, эрэгтэй. Усанд ороод гарах үед баруун гар, хөл хүндэрсэн мэт санагдаж алхаж чадахгүй болсон байна. Аяндаа зүгээр болох байх хэмээн найдан, унтаж орхисон тэрээр маргааш өглөө нь ухаан алдаж эмнэлэгт хүргэгджээ. Шинжилгээгээр судасны бөглөрлөөс үүдэлтэй цус харвалт байв. Түүний хувьд өвчний шинж тэмдэгийг төдийлөн тоогоогүйгээс эмчилгээнд ихээхэн цаг алджээ.

Цус харвалтын шинж тэмдэгүүд богино хугацаагаар илрээд дараа нь алга болох тохиолдол цөөнгүй гардаг байна (Transient Ischemic Attack). Энэ үед цусны бөөгнөрөл хэсэг хугацаанд судсыг таглах боловч дараа нь өөрөө задарч цусны урсгал сэргэх үзэгдэл юм. Цус харвалтын шинж тэмдэгүүд хэдхэн минутын дотор алга болох боловч ийм төрлийн өвчтөнүүдийн 20 %-д нь цус харвалт дахин тохиолддог байна. Иймд шинж тэмдгүүдийг эмчид хэлж өгч, тохирох эмчилгээг хийлгэх шаардлагатай.

Судас бөглөрөх буюу эхний хэлбэрийн хэлбэрийн цус харвалтын үеийн эмчилгээ

Судас бөглөрөх буюу эхний хэлбэрийн цус харвалт хамгийн элбэг бөгөөд нийт өвчтөнүүдийн 70 хувьд тохиолддог байна.

Жишээ; Өвчтөн Б, 50 настай, эрэгтэй. Өглөө босоод шүдээ угаах гэтэл гэв гэнэт баруун гар нь салгалж, сойзоо барьж чадахгүй болсон байна. Тэр дороо эмнэлэгт хандаж тархиных нь судас бөглөрсөн байгааг илрүүлжээ. Тэрээр цусны бөөгнөрлийг задлах эм ууж, 7 хоног эмнэлэгт хэвтээд бүрэн эдгэрсэн байна.

Энэ төрлийн цус харвалтад эмийн эмчилгээ голлож байна. Үүнд ихэвчлэн цусны бөөгнөрлийг задлах үйлчилгээтэй эм (thrombolytic drugs)-үүд хэрэглэгдэнэ. Сүүлийн үед тодорхой хугацаанд дуслаар тарих t-Pa эмийг эмчилгээнд хэрэглэж эхлээд байна. Энэ нь маш сайн үйлчилгээтэй боловч хэрэглэхэд тодорхой нөхцөлүүдийг шаарддаг. 1-р нөхцөл нь уг эмийг цус харвалтаас хойш 3 цагийн дотор хэрэглэх шаардлагатай.

Үүнээс илүү хугацаанд тархины эсийн үхжилт явагддаг, мөн цусны урсгалыг сэргээх үед судасны хана гэмтэж цус алдалт явагдах магадлал өндөр байдаг. Иймд цус харвалтын шинж тэмдэг илэрсэн үед аль болох богино хугацаанд мэргэжлийн эмнэлэгт хандах шаардлагатай юм. 2-р нөхцөл нь өмнө нь тархины цус алдалт тохиолдолж байсан өвчтөнд, 3-р нөхцөл нь хоёр долоо хоногийн дотор томоохон мэс засал хийлгэсэн өвчтөнд хэрэглэхийг тус тус хориглодог байна. Бодит байдалд t-Pa эм өвчтнүүдийн тал хувьд нь хангалттай үр дүнг үзүүлдэггүй ажээ.

Харин цус харвалтаас хойш 8 хүртэл цагийн хугацаа өнгөрсөн тохиолдолд судсан доторхи цусны бөөгнөрлийг гаргаж авах эмчилгээ хийнэ. Үүний тулд катетер ашиглах бөгөөд түүнийг гуяаны судсаар оруулдаг. Ийм төрлийн эмчилгээ судасны ханыг цоолох эрсдэлтэй учир эмчээс маш өндөр ур чадварыг шаарддаг.

Эдгээрээс гадна цусны бүлэгнэлийг сааруулах уламжлалт эм (antiplatelet, anticoagulated drug)-үүдийг хэрэглэж байна. Цус харвалт нь дахих магадлалтай байдаг учир эмийг тогтмол уух шаардлагатай байдаг. Үүнээс гадна архи, тамхины хэрэглээ зэрэг амьдралын буруу зуршилаас татгалзаж, цусны даралт ихсэх, сахарын өвчинөөс ангижирах нь цус харвалтыг дахин давтагдахаас давхар сэргийлдэг.

F үсэг нь face үгийг төлөөлөх бөгөөд нүүрний өрөөсөн тал мэдээгүйжих шинж тэмдэг,
A үсэг нь arm буюу гар, хөлөө хөдөлгөж чадахгүй болох,
S үсэг нь speach буюу хэл ярианы чадвараа алдах,
T үсэг нь time буюу цаг алдалгүйгээр эмчид хандахыг сануулж байгаа бол FAST гэдэг нь шинж тэмдэгийг хурдан хугацаанд илрүүлэх, мөн хурдан хугацаанд эмчид хандахыг илэрхийлнэ.

Эх сурвалж: intrafax.ru

СААК ӨНЦӨГ таалагдсан бол өмнөх дугааруудыг доороос үзээрэй!