Та амьдралдаа магадгүй хэд хэдэн удаа дараах зан чанартай хүмүүстэй тааралдаж байсан байх. Зарим хүмүүс бүх зүйлийг шүүмжилж, ойр дотныхоо хүмүүсийг тавгүйтүүлж, ямар ч аргаар хамаагүй анхаарлын төвд байх дуртай байдаг. Нарциссизм буюу хэт биеэ дөвийлгөх сэтгэлзүйн асуудал өнөөдрийн нийгэмд, бидний ойр дотны харилцаанд түгээмэл болжээ.  Нарциссист хүний ойр дотны хүмүүс ихэнхдээ сэтгэл санааны хувьд хохирогч болж үлддэг боловч нарциссист хүмүүс өөрсдөөсөө бурууг хайх чадвар тийм ч сайн биш. Магадгүй тийм ч учраас зөвлөгөөнд ирж байгаа хүмүүс ихэнхдээ хохирогчид нь байдаг байх.

Тиймээс ч би энэхүү нийтлэлдээ нарциссисм гэж юу болох, хэрхэн таних, ямар арга хэмжээ авч болох талаар мэдээлэл хүргэхийг зорьлоо.

Нарциссисм гэж юу вэ?

Нарциссисмийг тодорхойлохын тулд хамгийн эхлээд энэ ойлголтыг эрүүл эготой хүнээс ялгах нь чухал юм. Бид өөртөө хайртай, өөрийгөө өндрөөр үнэлдэг, амбиц өндөртэй хүн бүрийг нарциссист гэж хэлж болохгүй. Харин ч эсрэгээрээ өөртөө хайртай хүн бол нарциссист хүний эсрэг хүмүүс юм. Нарциссисст хүний ухамсаргүй гүн суурь нь өөрийгөө жигших, зэвүүцэх байдаг бөгөөд энэхүү мэдрэмжээс зугтсан бусдаас өөрийн үнэлэмжийг хайсан хуурамч эго-н дээр амьдрах хэв шинжээр илэрдэг. Тийм ч учраас нарциссист хүний ихэнх үйлдлүүд энэ хуурамч эгог тэжээх үйлдлүүд байдаг: Бусдыг дорд үзэх, шүүмжлэх, эрх мэдэл, алдар нэр, анхаарлыг төвд байх гэх мэт.

Ийм хүний хувьд бусад хүмүүс өөрийнх нь хуурамч би-г тэжээх нэг обьект болж хувирдаг. Энэ утгаараа нарциссист хүмүүс бусадтай дотно харилцаа үүсгэх, бусдыг ойлгох, хайрлах чадвар ч тун дутмаг. Эдгээр хүмүүс аливаа орчин нөхцөлд өөрт ашигтай байж болох олон төрлийн зан араншин, манипуляцуудад ч суралцдаг. Орчин нөхцлөөс шалтгаалаад олон төрлийн зан төлөв гаргадаг учраас тогтсон, суурь бие хүнийг нь олоход хэцүү. Зарим сэтгэл судлаачид нарциссисмийг төрснөөс эхний 2 жилд үүсдэг гэж тодорхойлдог. Гол суурь нь хангалттай хайр, хүлээн зөвшөөрөл, хамгаалал өгөгдөөгүй байдал буюу дутуугийн мэдрэмж юм.

Нарциссист үйлдлүүд тухайн хүнээс хамаарч нуугдмал эсвэл шууд байдлаар илэрдэг:

• Хэт өөр дээр төвлөрсөн харилцан яриа
• Бусдыг дорд үзсэн, тохуурхсан, шүүмжилсэн үг хэллэг
• Анхаарлын төвд байх үйлдлүүд
• Өөрийг нь тоогоогүй, шүүмжилсэн үед дүрсхийж огцом уурлах
• Эрх мэдэл,алдар нэрт хэт төвлөрөх
• Сошиал ертөнц, олон нийтийн хэрэгслүүдээр үүсгэсэн имажийг хэт чухалчлах
• Өөрийн бурууг хүлээхгүй, бусдад бурууг тохох
• Зөвхөн нэг тал дээр төвлөрсөн, өөрт ашигтай дотно харилцаа, хамтын ажиллагаа
• Дотны хүмүүстээ хүндэтгэл, анхаарал, хайр өгөхгүй байдал
• Дотно харилцааг өөрийн хуурамч би-г тэжээх байдлаар ашиглах

Авах арга хэмжээ

Хэрвээ та эсвэл таны дотны хүн нарциссист зан төлөвтэй бол хамгийн эхлээд энэхүү асуудлыг шүүмжлэх бус ойлгох нь чухал юм. Таны дотны хүн, ялангуяа хос тань ийм зан төлөвтэй бол та өөрийн сэтгэлзүйн эрүүл мэнддээ анхаарч эрүүл зааг тавьж, хамгаалалтууд хийж чаддаг байх нь чухал юм. Хэрвээ та эрүүл заагийг тавьж сурахыг хүсвэл танд сэтгэлзүйн зөвлөгөөнд хамрагдахыг зөвлөе. Харин та өөрийгөө нарциссист зан төлөвүүд гаргадаг гэж бодож байвал өөрийнхөө үйлдлүүдийг илүү сайн анзаарч, түүний ар дахь өөрийн дутуугийн мэдрэмжийг эмчлэх нь чухал юм. Мэдээж энэ тийм ч амар даваа биш ч та дотно хүмүүс, сэтгэлзүйчийн тусламжтайгаар даван туулах бүрэн боломжтой.

Эх сурвалж: Psychology Today