“Dengue” буюу халуун хумхаа өвчин нь шумуулаар халдварлагддаг, хамгийн хурдан хугацаанд тархдаг халдварт өвчнүүдийн нэг юм. Австрали улсын эрдэмтэд энэ халдварыг үгүй хийх аргачлалыг бодож олсон бололтой. Тэд Индонези улсад удаан хугацааны туршид туршилт хийж үзсэн бөгөөд одоогоор шумуулаас үүсдэг халдварт өвчний тохиолдлын тоо ч буураад байгаа гэнэ.

 Мелбурн хотын Монаш их сургуулийн эрдэмтэд, “Yogyakarta” хүрээлэнгийн эрдэмтэдтэй хамтран гурван жилийн турш судалгаа хийжээ. Тэд шумуулыг хүнд халварын вирус тараахаас сэргийлэхийн тулд бактери тарих туршилт хийсэн байна.  “Wolbachia” гэдэг нэрээрээ танигдсан уг бактери нь вирусын эсрэг маш өндөр чанартай бөгөөд вирусын тэжээлыг үгүй хийдэг учир амьдрах боломжгүй болгодог байна.

Мөн түүнчлэн уг бактериар халдварлагдсан шумуул нь байгаль дээрх бусад шумуулуудтай үржилд ордог бөгөөд ингэснээр уг сүрэг тэр чигтээ халдварладаг байна. Уг туршилтын дараах хамгийн том үзүүлэлт нь туршилтыг явуулж эхэлсэн бүс нутагт шумуулаар дамжих халдварын тохиолдлын тоо 77 хувиар буурсан гэнэ. Олон нийтийн эрүүл мэндийн асуудлын хувьд 77 хувь гэдэг нь итгэмээргүй өндөр тоо гэж уг судалгааг удирдан гүйцэтгэсэн Монаш их сургуулийн Шумуул судлалын тэнхимийн доктор Камерон Симмонс мэдэгджээ. Тэрээр хэрэн энэ бүхэн “Covid-19” вирусийн вакцин байсан бол энэ бүхэн үнэхээр сайхан байхсан гэж тэр нэмж мэдэгджээ.

Тэдний мэдэгдэж байгаагаар “Wolbachia” бактери нь байгаль дээрх шумуулуудын дунд маш өндөр тархацтай болсон байна. Үүний хамгийн давуу шинж нь нэг удаад л халдварлуулсан байхад дахин халдварлуулах шаардлагагүй байдаг ажээ. Сүрэгт нэг л халдварласны дараагаар нэмэлт ажил шаардлагагүйгээр үе удамд нь дамжин халдварласаар байх чадвартай гэнэ.

Халуун хумхаа өвчний тохиолдол нь жил тутам дунджаар 50 сая орчим бүртгэгддэг байна. Уг өвчин нь цус алдуулж, цочролд оруулах зэргээр хүндэрч улмаар үхэлд хүргэдэг байна. Уг өвчинтэй тэмцэх олон төрлийн санаачлага гаргасан ч бүгд бүтэлгүй болж байсан юм. Эрдэмтдийн хувьд Индонезийг сонгосон шалтгаан нь энэ улс халуун хумхаа өвчний хамгийн өндөр эрсдэлтэй бүс нутаг бөгөөд мөн түүнчлэн шумуулын тоо толгой хамгийн өндөр байдаг газруудын нэг юм. Жил бүр 8 саяаас ч олон Индонези иргэд уг өвчнөөр халдварлаж нилээд олон мянган иргэд амиа алддаг байна.

Харин уг туршилтын дараагаар энэ тоон үзүүлэлт маш огцом буурсан байна. Туршилтыг гүйцэтгэхийн тулд тэд “Yogyakarta” хотын 24 цэгийг тооцоолж олсон бөгөөд эдгээр цэгүүддээ халдварлуулсан шумуулнуудаа сул тавьсан гэнэ.

Уг туршилтыг цаашид дэлхий дахинд нөлөөтэй байлгахыг хүсэж байгаа гэнэ. Учир нь “wolbachia” бактери нь халуун хумхаа өвчний тохиолдлыг үлэмж хэмжээгээр буулгасан бөгөөд, вирусийн эсрэг маш үр дүнтэй аргачлал юм. Профессор Симмонс цаашид уг туршилтаа зүүн өмнөд Ази болон Латин Америкын эрсдэл ихтэй газруудад хийхийг хүсэж байгаа гэнэ.

Симмонсын үзэж байгаагаар уг өвчнийг бүр мөсөн дарахад урт хугацааны ажил шаардлагатай гэв. Тийм ч учраас тэд халдварласан шумуулуудыг хяналтдаа байлгаж цаашид гарсан үр төл нь халдвартай төрсөн хэдий ч вирус дамжуулах боломжтой эсэхийг судалж байгаа гэнэ. Гэхдээ өөдрөгөөр үзэхэд “wolbachia” вирус бидэнд байгаа амжилтын түлхүүр болоод байна.

Эх сурвалж: abc.net.au