Өөрөөр хэлбэл цөөн тооны эзэмшигчидтэй байдаг. Харин IPO гаргасны дараа хувьцаат компани (ХК) болсноор хүн бүр хөрөнгө оруулах, хувьцаа эзэмших боломж нээгддэг. Та хувьцаа эзэмшигч болсноор тухайн компанийн тодорхой хувийг эзэмшиж эхэллээ гэсэн үг. Хэрэв та нийт 10 мянган хувьцаа гаргасан компанийн 1000 ширхэг хувьцааг эзэмшлээ гэж тооцвол тухайн компанийн 10 хувийг эзэмшиж байна гэсэн үг юм. Ингэснээр танд хувьцаа эзэмшигчдийн хуралд оролцох, саналаа ѳгѳх эрх нээгдэнэ.

Хувьцаат компани нь олон мянган хувьцаа эзэмшигчидтэй байдаг тул хатуу дүрэм, журам мөрддөг. Тухайлбал, Төлөөлөн удирдах зөвлөл (ТУЗ)-тэй болох, хувьцаа эзэмшигч бүр улирал бүр аудитаар хянагдсан санхүүгийн болон нягтлан бодох бүртгэлийн тайлан мэдээллээр хангагдах учиртай. Яагаад компаниуд IPO гаргадаг вэ? Ихэнх амжилттай яваа компани үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх, хөрөнгө оруулалт татахын тулд хувьцаагаа олон нийтэд санал болгодог.

IPO гаргах нь бусдаас зээл аван, тогтмол хүүгийн зардал төлөх шаардлагагүйгээр хямд өртгөөр их хэмжээний хөрөнгө босгох боломжит санхүүжилтийн эх үүсвэрийн нэгэн төрөл юм. Ялангуяа манай улсын компаниудын эх үүсвэрийн бүтцэд өр төлбөр давамгайлж, санхүүгийн хөшүүргийн зохистой харьцаа алдагдсан байдаг учир IPO хийн, эзний өмчийг нэмэгдүүлэх нь чухал ач холбогдолтой юм.

Компани IPO хийхийн тулд аудитын, хуулийн, үнэлгээний компаниудаар шалгуулж томоохон хяналтын байгууллагуудаас зөвшөөрөл авах ёстой байдаг учир энэ нь эргээд компанийн засаглал, ил тод байдал, менежментийг сайжруулж, харилцагчид болон хөрөнгө оруулагчдын тухайн компанид итгэх итгэлийг сайжруулж өгдгөөрөө бас онцлогтой.

IPO гэдэгт хувьцааг нийтэд санал болгох өөр хэд хэдэн хэлбэрийг багтааж ойлгох нь түгээмэл байдаг. Тухайлбал:

• Урьдчилан тодорхойлсон хөрөнгө оруулагчдад хаалттай хүрээнд хувьцаагаа санал болгохын зэрэгцээ компани хөрөнгийн биржид бүртгүүлэх (PO- Private offering)
• Хөрөнгийн бирж дээр  хувьцаа нь арилжигдаж байгаа компани нэмж хувьцаа гарган нийтэд санал болгох. (follow-on or primary public offering) 
• Компанийн одоогийн хяналтын багцыг эзэмшигч буюу том хувьцаа эзэмшигчээс хувьцаагаа нийтэд санал болгох (Secondary Public Offering-SPO)
• Үнэт цаас гаргагч (үнэт цаас гаргагч өөрийн хүчээр) биржийн захыг алгасан шууд анхны хөрөнгө оруулагчдад нийтэд санал болгох.

Дээрх бүх тохиолдолд (a) хувьцааны тархалт хөрөнгө оруулагчдын өргөн хүрээг хамардаг, (b) хувьцаа худалдан авах боломж, мэдээлэл нь нийтэд нээлттэй байдаг нэгдмэл шинж чанарыг агуулж буй тул IPO гэдэг ойлголтод хамруулж үздэг байна.

Эх сурвалж: fool.com