Хятад үнэхээр Америкийн гол өрсөлдөгч орон гэж үү?

Бид бүхний мэдэж байгаачлан АНУ сүүлийн 10жилд эдийн засаг, баян ядуугийн туйлын ялгаа, дотоодын өсөлт зэрэг тал дээр тийм ч сайнгүй байгаа билээ. Улс төрийн хувьд ардчилсан тогтолцоо нь партизаны тэмцэл, ашгийн төлөөх компаниудын эсрэг хэрэгсэл болж байна. Эрх мэдлийн хуваагдал, хяналт шалгалт, тэнцвэрийг "улс төрийн хориг арга" болгож, төрийн байгууллагууд хаагдаж, үндэсний засаглалын чадавх буурч байна. Нийгмийн бүтэц өөрчлөгдөж, үндэстний эсэргүүцэл нэмэгдэж, ангийн зөрчил гүнзгийрч, популизм нэмэгдэж хэт их үйл явдлууд болж өнгөрөв. Мөн Ирак, Афганистанд хоёр ч удаа дайн дэгдээсэн нь АНУ өөрөө өөрийгөө хүндхэн байдалд оруулсан алхам болсон. АНУ-ын хөгжил хүнд байдалд орж, тэргүүлэх давуу тал нь аажмаар багасч, түгшүүрийн байдал улам бүр нэмэгдэж байна.

АНУ өнөөдрийн ийм нөхцөл байдалд хүрэх болсон шалтгаан нь АНУ-ын улс төрийн эдийн засгийн тогтолцоо болон үйл ажиллагаанд нь асуудал үүссэнтэй холбоотой. Түүнчлэн алсын хараагүй ашиг олох гэсэн бодлын үр дүн юм. Либерал ардчиллыг "хүний ​​үзэл суртлын хөгжлийн төгсгөл" гэж дэвшүүлж байсан Америкийн нэрт улс төрийн эрдэмтэн Фрэнсис Фукуяма мөн ижил байр суурьтай байгаа бөгөөд  тэрээр АНУ буруу замаар явж байна гэж үзэж байна. АНУ-ын асуудал нэгэнт засаж болохгүй төвшинд хүрчээ.

Өөрчлөлтийн хамгийн чухал стратеги бол алсын хараа, золиос гаргах зориг юм. Одоогийн АНУ-д өөрчлөлт хийх хүсэл байгаач зориг л дутагдаж байна. Алсын хараагүй, ашиг хонжоо хайсан, хүчгүй байдал, бардам зан нь АНУ-д одоо ч зонхилж байна. Одоо бол зөрчилдөөнөөс зайлсхийх нь АНУ-ын бодлогын хамгийн чухал сонголт болжээ. Тэр ч байтугай зарим хүмүүс Хятадыг томоохон өрсөлдөгч, дайсан хэмээн ярьж өөрсдийн хувийн ашиг сонирхлыг бодож ашиг олох зам хайж ч эхэлсэн.  

Хятадыг дарах нь үнэхээр АНУ-г илүү сайн болгож, дахин Америкийг агуу болгож чадах уу? Хариулт нь мэдээж үгүй. 

АНУ худалдааны дайныг эхлүүлсэн, зөвхөн 2019 онд гэхэд л Америкийн ард түмэн үүний төлөө 50 тэрбум долларын нэмэлт татвар төлжээ. АНУ-ын гадаад алдагдал төдийлөн буурахгүй байгаа бөгөөд үйлдвэрүүдийн ашиг ч бас бага байна. Хятадад уушгины хатгалгааны шинэ титэм вирус дарагдсан ч  АНУ-д бодит өөрчлөлт байхгүй л байна. Коронавирус АНУ-ын эдийн засагт дэлхийн 2-р дайнаас хойших хамгийн их уналтыг бий болгосон, улсын өр өсч долларын ханш дахин буурсан. Америкийн зарим улс төрчид үзэл суртлын тэмцлийг өдөөж, Хятад Америкийн ард түмний хоорондох зөрчилдөөнийг бий болгосон боловч Америкийн засаглал буурч, нийгмийн зөрчилдөөн улам гүнзгийрч байсан бодит байдалд ямар ч өөрчлөлт өгсөнгүй. Харин ч Фрейдийн үйл явдлын эсэргүүцлийн давлагаа л үргэлжилсээр  байна. Америкийн зарим улс төрчид өөрсдийгөө бусдаас илүү хэмээн үзэж эрх чөлөө, шударга байдлыг үл тоомсорлож, улсын хүчээр Хятадын компаниудыг дээрэмдэж байгаа нь бусад оронд АНУ-аас холдож эхлэх, мөн дан ганц Хятад оронд биш дэлхийд байр сууриа алдах нөхцөлийг бүрдүүлээд байна.

АНУ гол өрсөлдөгч нь АНУ өөрөө гэдгээ ойлгох хэрэгтэй, харин Хятадыг өрсөлдөгчөө болгох нь стратегийн ноцтой алдаа юм. Учир нь дотоодын нуралттай үедээ гадны оронтой эв түнжингүй харилцаа үүсгэх нь стратегийн буруу чиглэлд явж байгаа хэрэг. АНУ-ын эсрэг Хятад улс хатуу бөгөөд оновчтой хариу үйлдэл үзүүлж, АНУ-ын ухсан "нүхэнд" орохгүй гэдгийг АНУ тодорхой ойлгох ёстой.

Хятад Америк 2 орны түүхийн харилцааг эргэн санaвал, Хятад Америкийн хамтын ажиллагаа АНУ-д бодит үр өгөөж авчирч, Америкийн нийгмийн тогтвортой байдал, хөгжилд асар их хувь нэмэр оруулсан. Хоёр улсын эдийн засаг, худалдааны харилцаа АНУ-д 2.6 сая ажлын байрыг нэмэгдүүлж, АНУ-ын айл өрх жилд дунджаар 850 долларын амьжиргааны зардлыг хэмнэх, АНУ-ын компаниуд жил бүр Хятадаас 50 тэрбум долларын ашиг олдог зэрэг нөлөө их юм. Саяхан АНУ-ын "Уолл Стрит" вэб сайтад Хятадын хэрэглээний эдийн засаг сэргэж АНУ-ын зарим компаниудад цар тахалтай холбоотой борлуулалт  нь эрс буурсан алдагдлыг нөхөхөд тусалсан гэж бичсэн байна. Хятад  нэгэнтээ Америкийн олон компаниудын “хоргодох байр” болжээ.

Цаг хугацаа урагшлах тусам Хятад АНУ хоёрын харилцаа өнгөрсөн үерүү буцаж чадахгүй нь ойлгомжтой бөгөөд энэ нь заавал сөргөлдөөнд шилжих ёстой гэсэн үг биш юм. Хятад АНУ дэлхийн хэмжээнд нөлөө бүхий улсууд. Тэд бие биенээ харилцан хүндэтгэж, бүтээлч сэтгэлээр хандан, хамтдаа хөгжиж чадвал хоёр орны харилцаа илүү өндөр төвшинд хүрэх боломжтой юм.

Эх сурвалж: Хятадын Өдрийн Сонин