Орчлон ертөнц оргүй хоосноос үүссэн

13.7 тэрбум жилийн өмнө хүчтэй тэсрэлт болж, асар богино хугацаанд хязгааргүй орон зай болон масс үүсгэн цаг хугацаа буй болжээ. Улмаар тэсрэлт үүссэнээс арвын хасах 43 секунтэд таталцлын хүч, цахилгаан соронзон хүч, цөмийн хүчтэй хүч, цөмийн сул хүч анх нэгдмэл байснаа салж эхэлсэн юм байна.

Энэ хугацаа бол нэг секундийг 43 тэгтэй тоонд хуваасан шиг өчүүхэн хугацаа. Үгээр илэрхийлэхийн аргагүй ийм хугацаанд тэсрэлт болсон бөгөөд дээрх хүчнүүд салахаас өмнө орон зай, цаг хугацааны тухай ойлголт байгаагүй гэсэн үг. Тэсрэлт болсны дараа секундийн хэдэн хувиас эхлэн олон сая жилийн хугацаанд ертөнц үүсэх процесс явагджээ. Тэсрэлт үүссэнээс хойш 300 мянган жилийн дараа ертөнцөд анхны тогтвортой бүтэц бий болж, хоёр тэрбум жилийн дараа галактик бүрэлдэх эрчимтэй үйл ажиллагаа явагдсан гэж үздэг. Орчлон оргүй хоосноос үүссэн гэдэг нь ерөнхийдөө тоосонцор, молекулууд л байсан гэсэн үг.

Ертөнц зогсолтгүй тэлдэг

Манай дэлхий 13.7 тэрбум гэрлийн жилийн радиустай харагдах ертөнцөд оршдог. Нэг гэрлийн жил нь 9.5 их наяд километртэй тэнцэнэ.

Физикч А.Салам тэсрэлт үүссэнээс хойш арвын хасах 43 секундийн агшин дахь цахилгаан соронзон хүч, цөмийн харилцан үйлчлэлийн хүчтэй болон сул хүч гурвын холбоосыг олсон байдаг.

Харин таталцлын хүчний энэ гурван хүчтэй холбоотойг хараахан тогтоогоогүй байгаа. Өдгөө хүчнүүдийн харилцан үйлчлэлийн хоёр том онол харьцангуйн ерөнхий онол, супер нэгдлийн онол-"стандарт модель" хоорондоо мөргөлдчихсөн байгаа юм.

Тэсрэлтийн дараа дулаан буурч, цацраг багассанаар сансар хийгээр дүүрч, хий нь аажмаар хуримтлан цугларч мананцар болон улмаар зүйл бүрийн од эрхсийн систем бүрдэж өнөөгийн одот орчлон ертөнц үүссэн байна.

Чөлөөт байдалд оршдог бодисын хамгийн жижиг бүрэлдэхүүн хэсэг бөөм бол электрон, протон. Сүүлийн үеийн судалгаагаар сансар түргэн хурдтай тэлж томрон хурд нь сансрын их тэсрэлтийн нөлөөлөлд тогтоосноос хавьгүй илүү хурдан. Сансрын их тэлэлтийн номлолоор хамгийн анхны биетүүд нэг хэт асар том атомын "Сансрын өндгөн" дотор хуран цуглаж, нэг удаагийн зүйрлэшгүй их тэсрэлтээр тоо тоймшгүй хэлтэрхий болж, хагарч хуваагдаад өнөөгийн сансрыг бүрдүүлсэн юм байна.

А.Эйнштений харьцангуйн онолоор сансрын орон зайн хэмжээ цаг хугацаа дагалдан тасралтгүй нэмэгддэг учир сансар үүсч бий болсноос хойш өнөөг хүртэл тэлэн өргөжсөөр байгаа юм. Сансар тасралтгүй тэлж өргөжих тул сансар хязгааргүй гэж ойлгох нь зүйтэй.

Эх сурвалж: BBC