Хиймэл оюун бидний бодол санаанд нөлөөлж чадах уу?
Алдарт найруулагч Жорж Лукас-н гайхамшигт бүтээл болох “Оддын Дайн” кинонд хүчирхэг Жедай дайчид ер бусын хүч ашиглаж тулалддаг. Уг бүтээлийн нэг дүр болох Оби ван Кеноби сул дорой сэтгэлийн хаттай өрсөлдөгчийнхөө оюун бодолд Жедай хүчээ ашиглаж оюун бодлыг нь өөрчлөх, нөлөөлөх зэрэгээр ер бусын хүчээ ашиглаж өөрийн хүссэнийг хийлгэж буйгаар гардаг.
Хэдийгээр энэ бүхэн шинжлэх ухааны – уран зөгнөлт төрлийн кинонд гардаг ч гэсэн бусдад мэдэгдэлгүйгээр тэдний оюун оюун бодлыг өөрчлөх, тэдэнд нөлөөлөх талаар хүн бүхэн л ямар нэг хэмжээгээр хүсэж байсан байх. Хэрэв тийм боломжтой бол энэ сайнаар ашиглавал маш их хүчин чадал, давуу талтай зүйл болон хувирна.
Тамхичин хүнийг тамхинаас гаргах, архичин хүнийг архи уухыг нь болиулж чадна гээд төсөөлөөд үз дээ? Харин эсрэгээрээ муугаар ашиглавал уг хүчийг хэрэглэгчийг юу бодож, төсөөлж болохыг бодохоос ч аймшигтай юм. Азаар одоохондоо хүн төрөлхтөнд ийм төрлийн хүч байхгүй, гэсэн ч хиймэл оюун магадгүй уг төвшинд хүрэхэд тун дөхөөд байна.
Жедай дайчдын бодолд нөлөөлөх хүч нь хүний далд ухамсарт нөлөө үзүүлэх чадвартай. Одоогийн байдлаар зарим төрлийн хиймэл оюун нь мэдрэлийн загварчлал болон мэдрэлийн хэл шинжлэлийг бидний олон нийтэд нээлттэй энгийн мэдээллээс үндэслэн тооцоолох чадвартай болсон.
Бидний мэдрэлийн загварчлалыг ашигласнаар хиймэл оюун бидний сэтгэл санаанд нөлөөлөх боломжтой болно. Тэд бидний ямар зан чанартай хүн эсэхийг, үнэ цэнэтэй гэж боддог зүйлс, зуршил, сонирхол бүр цаашлаад ямар улс төрийн хүчнийг дэмждэгийг ч тодорхойлж чадна. Мэдрэлийн хэл шинжлэлийн талаас нь тухайн хүний юуг сонсохыг хүсдэг, юуг суралцахыг боддог талаар шинжилж уг үр дүнд хамгийн тохирох үгсийг сонгож харилцсанаар хиймэл оюун бидний бодол санаанд нөлөөлөх төгс бүтээл болж чадна.
Одоогийн байдлаар уг төрлийн эхлэх туршилтууд хийгдсээр байгаа бөгөөд та бүхэн өөрсдөө анзаараагүй ч уг туршилтад оролцсон, оролцсоор байгаа гэдгээ ч санаж буй байх.
Ихэнх цахим хөтөч болон бусад фэйсбүүк зэрэг өргөн хэрэглээний мэдээллийн хэсэгт зөвхөн танд л зориулсан мэт сурталчилгаа, санал болгох зүйлс мөн таны бодож байсан бүтээгдэхүүний сурталчилгаа удахгүй харагдах гэх мэт тохиолдлууд бишгүй л олон таардаг.
Тэгвэл үүнийг одоо нэг талаас нь бодоод үзье. Хиймэл оюун үүнтэй ижил байдлаар таны тархинд огтхон ч анзаарагдалгүй нэг бодлын үндсийг суулгаж гэж бодъё. Уг үндэсээ дараагийн санаагаар бага зэрэг нэмэгдүүлнэ. Хоёр дахь, гурав дахь гэж нэмэгдүүлж явсаар нэг л өдөр нөгөө бяцхан үндэс бүрэн цэцэглэсэн мод больж хувирна, харин та үүнийг огтхон ч анзаараагүй байх болно. Энэ бүхэн үнэхээр боломжтой юу?
Бид сэтгэлзүйчид, ховсчид, илбэчид бусадтай ярилцаж тэдэнд өөр зүйл итгүүлэх, бодлыг нь өөрчлөх зэргийг бишгүй л харсан. Тийм ч учраас хиймэл оюун бидний тархинд нөлөөлж, бодлыг өөрчилж чадна гэдэг нь нилээд үнэнд дөхсөн таамаг болоод байна. Гэхдээ уг хэрэгслийг юунд ашиглах ёстой вэ?
Одоогоор эхний шатанд дижитал маркетингт уг бүтээлийг ашиглаж байгаа бөгөөд ихэвчлэн уламжлалт загварчлалын аргаар ажиллаж байгаа юм. Харин сэтгэцэд нөлөөлөх тал дээр уг бүтээлийн хөгжлийн хурд харьцангуй удаан байгаа юм. Гэсэн хэдий ч нэг салбар уг төслийг хөгжүүлэхээр оролдож байгаа нь улс төрийн салбар билээ.
Дэлхийн өнцөг булан бүрд улс төрийн зорилгоор маш олон төрлийн технологи, санал асуулга гэх мэтээр сонгогчдыг сэдэлжүүлэх арга хэрэгсэл ашигладаг. Харин уг бүтээл бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж эхэлбэл тодорхой хэсэг сонгогчдод суртал ухуулгын, бодол санаанд нөлөөлөх зурвасыг хиймэл оюуны тусламжтай тогтмол өгч эхэлбэл үр дүн ямар байх бол? Хэрэв тийм бол уг бүтээл нь үнэлшгүй ашиг тустай, улс төрийн хэрэгсэл болж хувирч таарна.
Бид энэ бүтээлээс айх хэрэгтэй юу?
Гагцхүү хэн хэрэглэх, хэрхэн хэрэглэхээс л уг бүтээлийн эерэг болон сөрөг тал харагдана байх. Уг бүтээл нь яг л багаж хэрэгсэл гэсэн үг. Алх, хадаастай ижил хэрэглэгчийн хүсэл зорилгоор гүйцэлдүүлнэ.
Цаашид харин хэрхэн өөрчлөгдөхийг харах л үлдлээ.
Эх сурвалж: Forbes
