Л.Ариунсайхан: Монголчуудын сэтгэцийн эрүүл мэнд сэхээнд байна
2024-06-11
Орос шиг “Tэнэг үндэстэн”-г дэлхийгээс олоогүй монголчууд толгойгоо маажив!
Соц үеийн монгол хүүхдүүдийн гол амттан нь “2 төгрөгний молоко” гэгч цэнхэр лаазтай сүү байв. Тэр үеийн молоког одооныхтой харьцуулах юм биш, жинхэнэ ориг амттан байсан гэлцдэг.
Молоког ЗХУ-д 3 төгрөгний өртгөөр үйлдвэрлэж, Монголд 2 төгрөгөөр зардаг байжээ. Тэнэг наймаа шүү. Иванууд л ийм юм хийнэ. Гэвч энэ юу ч биш байж.
Нөгөө оросууд чинь хүрч ирээд Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хот, 18 аймгийн төв, 300 орчим сум, олон тооны сангийн аж ахуй, их дээд сургуулиуд, дуурийн театр, соёлын төв, шинжлэх ухааны хүрээлэнгүүд, “Эрдэнэт үйлдвэр”, 3, 4-р цахилгаан станц, төмөр зам, арьс ширний үйлдвэр завод гээд тоолж баршгүй бүтээн байгуулалтыг их хэмжээний алдагдал гаргаж байгуулж өгчихөөд бүгдээрээ буцаад явчихав. Ядаж хятадууд шиг цагаачлаад үлдэхийг боддоггүй гэнэн тэнэгүүд.
Энэ их бүтээн байгуулалтыг хийлгэсэн монголчууд нийтдээ 10 орчим тэрбум доллар оросуудад төлөх ёстой болжээ. Гэтэл 2003 онд орос ерөнхийлөгч Путин түүнийх нь 98 хувийг тэглээд өгөв. Жинхэнэ "тэнэг Иван" мөн дөө. Ингээд Монгол улс соц үеийн их бүтээн байгуулалтынхаа төлбөрт ердөө "50 сая ам доллар" өгөөд 10 тэрбум долларын өрөө тэглүүлэв. 50 сая доллар гэдэг нь тэрбумын хадгаламжтай нэг муу "хонгилын" шүүгчийн хөрөнгийн 10%-д ч хүрэхгүй мөнгө байв. Монголчууд "лаг ухаантай" айн! Ингээд бодохоор оросууд шиг "тэнэг үндэстэн" дэлхий дээр байхгүй ажээ.
Харин өнөөгийн АНУ, Хятад, барууныхан “их өөр" л дөө. Тэд "аймаар ухаантай". Монголчууд 400 тэрбум ам долларын зэсийн нөөцтэй Оюутолгойн уурхайгаа тэдэнтэй хамтран ашиглаж доллар олох санаатай "гэрээ" хийтэл өөрсдөө тэдэнд өртэй үлдчихэв.
Баялгаа бусдад өгөөд өөрөө өртэй үлддэг "лут ухаан" шүү. "Ухаантай" монголчууд соц үеийн бүтээн байгуулалтыг 40 дахин нугалах их баялгаа алдав. Гэвч бүр ч том юм байна. Сүүлийн 20 жилд монголчууд тэднээс 30 тэрбум доллар зээлсэн ч үйлдвэр гээд ганц амбаар босгосонгүй, элсэнд асгасан ус шиг алга болгоод баржээ. Тэд 30 тэрбумынхаа өрийг Орос шиг тэглэхгүй, хүүтэй нь авна гээд ууртай байна.
Гэтэл сүүлийн үед тэд нэг л сайхан ааштай болоод, мушилзан инээнгээ ингэж хэлж байх юм: Та нараас газар нутгийг чинь авчихдаг ч юм уу, та нар бидэнд нэг ч доллар буцааж өгөх хэрэггүй шүү дээ. Гэхдээ эхлээд нэг "жижигхээн" юм хийх хэрэгтэй байна аа, май энэ бэлчээрийн хуулийг батлахад л болно. Харин "хаадын удам" гэж өөрийгөө омогшуулах монголчуудын толгойлогч гэх 3 эр толгойгоо нэг маажсанаа, "уухай тэгье" гэв.
