Н.Номтойбаяр: Би тулдаа тэсэж байна, надаас өөр хүн бол өдийд боогоод үхчихсэн байгаа
УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийг нь түдгэлзүүлээд байгаа Н.Номтойбаяртай ярилцлаа.
-Олон нийтийн анхаарлын төвд байгаа 13 секундын гэгдэх бичлэгийн талаар таны байр суурийг сонсмоор байна. Цагдаагийн байгууллага сая мэдээлэл хийж, энэ бичлэг хуурамч гэдгийг зарлалаа. Нөхцөл байдал бүр эргэчихлээ?
-Энд хоёр зүйлийг эхэлж тодруулах ёстой. Хамгийн түрүүнд, АПУ компани яагаад УИХ-ын чуулганы өмнө хэвлэлийн бага хурал зарлав. АПУ-гийн өмгөөлөгч ноцтой хууль зөрчсөн. Өмгөөлөгч хүн бол хууль эрх зүйн гол төлөөлөгч хүн. Тийм хүн полиграфийн хариуг олон нийтэд буруу тайлбарлаж, шүүхийн шинжилгээний дүгнэлтийг гуйвуулж мэдээлсэн. Бүр зураг үзүүлж дайрсан. Ер нь зорилго нь юу байв. УИХ-ын шийдвэрт нөлөөлөх оролдлого байсан нь одоо харагдаж байгаа биз дээ. Намайг гүтгэх замаар тэд санасандаа хүрлээ.
Хоёрдугаарт, цагдаа нар яагаад хэзээ хойно мэдээлэл хийв. Яахав, энэ хэрэг залилангийн хэрэг байсан, 13 секундын бичлэг хуурамч гэдгийг зарлаж байгаа нь сайн хэрэг. Уг нь зүй ёсоор бол АПУ-гийнхан хэвлэлийн хурал хийсний дараа энэ мэдээллээ олон нийтэд өгч төөрөгдлийг арилгах боломжтой байсан.
Цагдаа нар тэгэхийг хүссэн үү, хүсээгүй юү. Мэдээж цагдаагийн байгууллага олон нийтэд мэдээлэл хийх эрхийг прокурор өгдөг. Тэгвэл энэ хэргийн тухайд прокурор тэр эрхийг өгөөгүй. Яагаад гэдэг нь ойлгомжтой биз дээ.
-Ерөнхий прокурор таны асуудлыг УИХ-д нууцын зэрэглэлтэй оруулж ирсэн?
-Тэр л байхгүй юу. Би өөрөө Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хурал дээр “Санал шүүмж хэрэггүй, дэмжээд өгөөч” гэсэн. Гэтэл ийм нөхцөлд л хүргэлээ. Намайг хамгаалах хэн ч байгаагүй. Цагдаа, прокурор хэн ч намайг хамгаалахгүй. Харин хамгаалах хүмүүс бол УИХ-ын гишүүд байсан. Ц.Нямдорж ч “А” гэж дуугараагүй. Миний талд үнэнийг дуугарах хэн ч байгаагүй. Тиймдээ би хурлыг нээлттэй явуулъя гэж гуйсан. Хүлээж аваагүй. Ямартаа ч тэд зорилгодоо хүрлээ.
Уг нь бас 13 секундын бичлэг хуурамч гэдгийг цагдаа нар аль 2019 оны тавдугаар сарын 29-нд тогтоочихсон байсан. Өнгөрсөн хугацаанд олон нийтэд мэдээлэх хангалттай боломж байсан. АПУ өнгөрсөн нэгдүгээр сарын 20-нд хэвлэлийн бага хурал хийсэн. УИХ-ын чуулган хуралдах хүртэл 10 хоногийн хугацаанд цагдаа яагаад энэ тухай дуугарч болсонгүй вэ.
-Таны хилээр гарах эрхийг нэгдүгээр сарын 31-ний өдрөөс хориглосон гэв үү?
-Үгүй. Нэгдүгээр сарын 30-нд прокуророос шүүхэд санал ирсэн байдаг. Гэтэл тэр үед УИХ шийдээ гаргаагүй байсан. Тэгэхээр ямар шийд гарахыг прокурор мэдэж байсан гэж ойлгож байгаа. Би бол ямар ч мэдүүлгээс зугтаагүй. Хоёр удаа АТГ дээр очсон. Эхний удаа очиход “Материалтайгаа танилцаагүй учир одоохондоо танаас асуух зүйл алга” гээд буцаасан. Дараагийн удаа нэгдүгээр сарын 27-нд очиход мөрдөн байцаагч нь
“Ар гэрт ажил гарлаа, дараа дуудъя” гээд явуулсан. Одоо ингээд харахаар АТГ-т хүртэл цаанаа ямар нэгэн санаа зорилготой байв уу гэж эргэлзэж байна. Гэхдээ арай үгүй болов уу.
-УИХ-ын чуулганаар таны УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг нууц санал хураахад дэмжсэн хэрнээ нээлттэй хураах болоход дэмжээгүй. УИХ-ын гишүүдийн энэ үйлдэл олон нийтэд их муухай харагдлаа?
-Нууцаар явуулсан санал хураалтаа хуулийн дагуу ил санал хураалт болгоход 65 хувийн саналаар дэмжигдээгүй. УИХ-ын дарга энэ асуудал дэмжигдсэнгүй гээд алхаа цохиод баталсан. Гэтэл намайг өргөдөл өгөнгүүт асуудал бишидлээ гээд А.Сүхбатаараа горимын санал гаргуулаад унасан тогтоолоо буцааж хүчингүй болгоод дахиад санал хураасан. Энэ бол УИХ-ын чуулганы дэг зөрчиж байгаа том асуудал. Үндсэн хуулийг ч зөрчсөн явдал болсон.
-УИХ-аар гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлүүлэх саналын нэг үндэслэл талийгаач Г.Батхүү агсны хэрэгтэй холбоотой гэж олон нийт ойлгож байгаа. Гэтэл энэ хэрэгт холбоотой гэгдэх 13 секундын бичлэг нь хуурамч болох нь ил болчихлоо...
-Тэр бичлэг анхнаасаа худлаа байсан. Байх ч үндэсгүй. Талийгаач амиа алдсан газар бол Төрийн ордны нэг давхрын баруун жигүүр. Тэр үед би гурван давхарт зүүн жигүүрт байсныг хүмүүс гэрчлээд бүх юм тодорхой болчихсон байдаг. Үүнийг талийгаачийн ар гэрийнхэн мэдэхийн дээдээр мэдэж байгаа.
Үнэхээр тэд гомдолтой гэж үзэж байгаа бол шүүх шинжилгээний дүгнэлтийг эсэргүүцэх боломжтой байсан.
Дээр нь прокурорт эсэргүүцэл бичих ёстой. Гэвч тэд тийм алхам хийгээгүй. Энэ бол зориуд хийж байгаа улс төр. Эцсийн эцэст энэ ажиллагаанд ямар их мөнгө зарцуулагдав аа. Үүний ард хэн хожих нь ойлгомжтой.
-Хэн гэж?
-2020 оны сонгуульд Дорнодод АН-аас талийгаачийн дүү П.Батчимэг өрсөлдөхөөр яваад байгаа юм билээ. АПУ гэж аймаар компани юм байна. Төрийг хөдөлгөж чадлаа. Намаас хөөлгөж чадлаа. Би тулдаа тэсч байна. Үнэхээр миний оронд өөр хүн байсан бол аль эрт боогоод үхчихсэн байсан байх.
-Үнэхээр таныг УИХ-ын гишүүнээс буулгах том ажиллагаа явагдлаа гэж олон нийт хэлж эхлээд байна?
-Яагаад, яагаад гэсэн олон асуулт л байна. АПУ хэвлэлийн бага хурал зарлаж хуурамч мэдээлэл тараасан, араас нь гишүүд рүү ил захидал илгээлээ. Бас гишүүд рүү 200 орчим мессэж ирүүллээ. УИХ нь дэгээ зөрчлөө. Аргагүй байдалд оруулж намайг өргөдөл өгөхөд хүргэлээ. Өрөөнөөс гаргалаа. Хилийн хориг тавилаа.
Үнэхээр намайг хүчиндлээ. Өчигдөр гэхэд (уржигдар) манай туслах ордны коридороор явж байхад нь Тамгын газрын комисс ирээд “Өрөөгөө суллаж өг” гэсэн байгаа юм. Уг нь энэ асуудал чинь түдгэлзчихсэн байгаа. Ийм үед болж байгаа юм уу гэхэд “Авна аа” гээд өрөөний гадна байдаг нэрийг нь авчихсан байсан.
Миний өрөөнд өөр гишүүн суух санал өгсөн бололтой. Миний өрөө ер нь гоё өрөө шүү, туслах тусдаа өрөөтэй.
-Ингэхэд бас та намаасаа гарчихлаа?
-Үнэхээр тийм юм бол МАН хүчин хийсэн Д.Гантулгаа хөө, зодоон хийсэн нөхрөө хөө. Бааранд зодоон хийснээс Төрийн ордонд хийсэн зодоон хоёрын аль нь илүү ноцтой байна. ЖДҮ-чдээ намаасаа гарга. Мэдээж УИХ нь аваад үлдчихнэ. Намаас хөөх эрх нь бол байгаа. Адилхан л зарчим үйлчлэх ёстой. 2020 онд МАН-аас нэр дэвшүүлэхээргүй болголоо. УИХ нь 2020 онд нэр дэвшүүлэхгүй гэж хичээж байна.
-Гэхдээ шүүхийн шийдвэр гараагүй учраас та бие дааж нэр дэвших эрх нээлттэй биз дээ?
-Би түр зуур улс төрөөс завсарлага авъя гэж бодсон. Түр зуур шүү.
Б.Энхзаяа
Эх сурвалж: Өдрийн сонин
