Манай аав ээж хоёрын нэг нь 4 сая гаруй төгрөгийн тэтгэвэрийн зээлтэй байж. Оны өмнөхөн эхнэр ээжийн зээлийг хааж баярлуулах хэрэгтэй гэж хэлэхээр нь цааргалаад л байлаа. Өнгөрсөн жил ээж тэтгэвэрээ зээлж юу хийсэн нь хэд хэдэн удаагийн байцаалтаар илрээгүй бөгөөд цаашид тусгай ажиллагаа явуулж мөрдөн шалгахаар шийдэв.
Хэрэгтнийг байцаах явцад “би та нарыг төрүүлж өсгөсөн хүн, тэтгэвэрээ хэнд өгөхөө өөрөө мэднэ” гэх мэтээр уурлаж нэр сүрээрээ далайлгасан болой.

Хэнд өгөхөө би мэднэ гэдэг үг сэжүүр болов. Саяхан гэрлэсэн дүүг би дотроо хардав. Ээжийн тэтгэвэрийн зээлээр юу хийв, буцааж төл гээд шууд хэлэв. Дүү их гайхаж байна. Юу гэж би авах билээ, ээж тэгж байна уу, зөнөж байгаа юм байхдаа. Би авах байтугай, сар бүр цалингаасаа мөнгө өгдөг нтр гээд явчихлаа.

За худлаа худлаа ах нь зүгээр ажиллагаа явуулж байна гэж дүүд хэлэв. Банкнаас нь асуухад хувийн нууц гээд бүр халгаасангүй. Уг нь хуулгыг нь харвал хэнрүү шилжүүлсэн нь тодорхой болох ёстой.

Аа үхсс хэн ч авсан бай одоо яахав. Хүүхдүүд нь аваагүй нь тодорхой тул мөрдлөгөө өнгөрсөн 9 сард зогсоосон юм. Зээл тэглэх тухай чуулган хурладаж байхад ээж их анхааралтай сайн дуулдаг чихээ өгөөд зурагтаа чагнаж байхад аав тун дурамжхан холоос харж суусан гэнэ. Шийдвэр гарсны дараа ээж ааваас “хүнээс харамлаад байдаг чи юу хожив” нтр гэж амыг нь асуусан сурагтай.

Хажуу айлын хоёр гөхшин зээлгүй байжилдээ. Мэдсэн бол муу хүүгээсээ харамлаж байхаар унаа аваад өгөхгүй яавдаа, энэ харамчаас л боллоо гэж нэгнээ зүхэж суусан гэнэ. Харамч нь ч байна, хариуцлагатай нь ч бий. Хэрээ шиг хар бус, хун шиг цагаан биш шаазгай шиг алаг хорвоо шүү дээ.

Манай хамаатны өвгөн бурхан болоход тэтгэвэрийн зээл нь амьд үлдсэн хөгшин дээр буужээ. Аль болгон хүүхдүүдээ зовоохуу гээд өвгөнийхөө үнэтэй хөөргийг хямдхан зараад оны өмнө зээлээ төлчихөж. Арван хэдэн сая төгрөг хүрэх хөөргийг 4 саяаар зарж зээлээ төлсөн эмээ одоо хүүхдүүдийнхээ өмнө хэрэгтэн болчихсон сууж байгаа юм уудаа.
Зээл тэглэсний өчүүхэн ашиг нь зөвхөн тэтгэвэр биш. Аав ээжийнхээ тэтгэвэрийг зээлдэг арчаагүй үр хүүхдүүдийг нийгэм даяараа зүхэж хараалаа. Ихэнх нь буруу юм байна гэдгийг ойлгоо байлгүй. Огт ойлгоогүй үргэлжлүүлээд зээлэх бодолтой засаршгүй этгээдүүд бишгүй байгаа. Нөгөө талдаа өвөө эмээ нар тэтгэвэрээ зөвхөн өөрсөддөө зарцуулах ёстой гэдгээ бага ч атугай ойлгосон байх.

Зээл тэглэдэг орой Ховдод байж таарав. Найзын аавынд ийм яриа болов.

ОУВС буруу гээд байна. Та юу гэж бодож байна? Найзын ааваас асуув.

Үхсэн баас болив л болино л биз, тэр гадаадууд хаалгаар ороод ирэх биш ямар хамаатай юм гээд огт тоосонгүй.
Найз аавдаа “ирээдүйд бидний идэх хоолыг булааж та нарт өгч байгаа л хэрэг” гэхэд аав “Чи хар багаасаа л ээж бид хоёрынхоо аягатайг булааж идсэн, чиний хоолноос ганц халбагадахад яадын” гэж хэлээд нам болгов. Хөгшнийг үг хэлээр барахааргүй шинжтэй юм.

Зээл тэглэдэг орой хүргэн нь эхнэртээ “тэр аавыг дуудаж хоол унд өг, аавруу залга” нтр гэж их дөвчигнөсөн гэнэ. Тэгээд ойрдоо аавынхаар их ирж байгаа гэж байна. Зээл хуйтай муу явахад тоогоогүй хүргэн өр ширгүй сайн явахад орж гараад байна хэмээн инээдэм ханиадам болов.

Нэгэнт зээлээ тэглэсэн юм чинь ээж надад үнэнээ хэллээ. Хэдэн жилийн өмнө дүүдээ л өгчихсөн юм билээ. Надад тэр дүү нь хол юм шиг байвч ээжид бол хуруун чинээ дүү нь юм. Хүүдээ хайртай л юм бол ахиж тэтгэвэрээ ийш тийш битгий өгөөрэй. Нэг л зээл авчихвал тэтгэвэрийн зээл чинь гүйцэгдэхгүй шүү дээ. Авах ам ёроолгүйй өгөх гар хэмжээтэй шүү дээ ээжээ.
Ээж нь ойлгосоон. Ахиж хэзээч зээл авахгүй.

Аав яахав хүн муутай ч нийгмийн хариуцлагатай хүн. Ээж маань хүн сайтай ч хариуцлагагүй этгээд. Аль альнийх нь холимог нь би юмдаа. Өрөө дарсан буурлууд баяртай л байна. Өргүй байсан нь гомдолтой. Жирийн иргэн би ирээдүйд яаж муугаар нөлөөлөх бол гэсэн айдастай л байна.

Санаагаар болдог бол

Буурлынхаа тэтгэвэрийг зээлдэггүй үртэй

Бусдынхаа өр тэглэсэнд баярладаг өвгөдтэй

Бужигнуулж самардаггүй төртэй л баймаар байна.