Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийн форумаас 2020 оны нэгдүгээр сарын 01-нээс нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нэмж 26 хувьд хүргэж байгааг эсэргүүцэж хэвлэлийн хурал хийлээ.

Монгол улсад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн төлөө үйл ажиллагаа явуулдаг нэлээн хэдэн байгууллагууд бий. Иймээс тус тусдаа үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллагууд нэгдээд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийнхээ дуу хоолой нь  болж төрийн бодлогод өөрсдийн тулгамдаж буй асуудлыг тусгаж, хэрэгжилтэнд нь хяналт тавьж ажиллах нь зөв гэсэн шийдэлд хүрсэн байна. Тэд 2020 оноос нийгмийн даатгалын шимтгэл 26 хувьд хүргэснийг эсэргүүцэн төрийн өндөр албан тушаалтнуудад албан хүсэлтийг гаргасан аж. Албан хүсэлтийг бүрэн эхээр нь хүргэе.

"Монгол улсын Их хурлын дарга Г.Занданшатар, Монгол улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх танаа хүсэлт гаргах тухай.

"Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн форум" нь төрийн бодлого үйл ажиллагаанд хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний асуудлыг хүний эрхэд хандсан хандлагаар тусгуулж, хэрэгжилтийг хангахад нэгдмэл зохион байгуулалттайгаар хамтран ажиллах зорилго бүхий хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийг хамгаалах чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагуудын сүлжээ юм. Өнөөдрийн байдлаар 40 гаруй байгууллагууд форумд нэгдээд байна.

2020 оноос нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нэмэгдүүлж 26 хувьд хүргэж буйг "Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн форум"-аас дараах үндэслэлээр эсэргүүцэж байна.

1. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэхэд сөрөг зохицуулалт болсон. 2019 оны байдлаар 103 мянга гаруй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн амьдарч байгаагийн тэдий зөвхөн 19 хувь нь хөдөлмөр эрхэлж, 81 хувь нь халамжийн тэтгэмжээс өөр орлогогүй хүнд нөхцөлд амьдарч байна. Түүнчлэн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдээ асарч байгаа эцэг эх, тэдний гэр бүлийн гишүүд хөдөлмөр эрхлэх чадахгүй нийгмээс тусгаарлагдан амьдарч байна. Эдгээр иргэдийн ажилтай орлоготой, тогтмол орлоготой байх эс үүсвэртэй болоход нь ажил олгогчдыг дэмжсэн болон хөгжлийн бэрхшээлтэй ажилтан түүнд ажиллаж амьдрах хүртээмжтэй орчин бүрдүүлэхэд нь чиглэсэн цогц бодлого, арга хэмжээг төрөөс авч хэрэгжүүлэх ёстой.

Өөрөөр хэлбэл хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний өмнө хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлтэнд нийцсэн мэргэжил, ур чадвар олгох,  саадгүй хүртээмжтэй барилга, зам тээвэр гэх мэт хүртээмжтэй асуудлуудыг шийдвэрлэх, үйлчилгээг бий болгох. Нөгөө талаас хөгжлийн бэрхшээлтэй хүнийг авч ажиллуулж байгаа ажил олгогчдыг татвар урамшууллаар дэмжих нь нэн чухал байна. Бидний зүгээс төрөөс явуулж байгаа хөдөлмөрийн тухай хуулийн 111 дүгээр зүйлд 25 буюу түүнээс дээш ажиллагсадтай аж ахуйн нэгж, байгууллагууд 4/1 хувьд нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг авч ажиллуулах ёстой гэсэн зохицуулалт байдаг.

Түүнчлэн 2018 онд Монгол улсын Ерөнхийлөгчийн зарлигаар тухайн авч ажиллуулаагүй байгууллагын төлбөрийн хэмжээг нэмэгдүүлэхэд төлбөр торгуулиас гадна татварын урамшууллын арга хэмжээг авч, ажил олгогчийг дэмжиж ажилладаг байх нь зүйтэй. Бусад улс оронд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг авч ажиллуулсан ажил олгогчдод нийгмийн даатгалын шимтгэлээс чөлөөлөх, урамшууллыг олгодог. Гэтэл асуудалд цогцоор нь хандаж, арга хэмжээг авахгүй байгаагаас зөвхөн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нэмэгдүүлж байгаа нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэхэд сөрөг зохицуулалт болно хэмээн үзэж байна.

2. Төлсөн нийгмийн даатгалын үр шимийг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд хүртэж чадахгүй байна. Хэдийгээр хөдөлмөр эрхэлж байгаа хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд нийгмийн даатгалын санд шимтгэл төлдөг хэдий ч тэдэнд ихэнх нь хангалтгүй хэмжээний цалин хөлс авдгаас өндөр настны тэтгэвэрт гарах үед нийгмийн даатгалд төлсөн тэтгэмжийнхээ үр шимийг хүртэж чадахгүй байна. Иймд энэхүү нөхцөл байдал үүсч байгааг хуулийн зохицуулалтыг эргэн хараад өөрчлөн засахын оронд нийгмийн даатгалын шимтгэлийг нэмэгдүүлж байгаа нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн нэлээдгүй дургүйцлийг хүргэж байгаа. Иймд эрхэм та бүхэн дээр дурдсан нөхцөл байдлыг эргэн харж холбогдох хуульд өөрчлөлт оруулан нийгмийн даатгалын хэмжээг 2020 онд нэмэгдүүлж байгааг зогсоох. Түүнчлэн хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн цогц бодлого, арга хэмжээ авч ажиллахыг хүсч байна." хэмээжээ.

Т.Очир