Боксын спорт олимпын хөтөлбөрөөс хасагдаж магадгүй гэсэн дуулиан өдгөө дэлхий нийтийн анхаарлыг хамгийн их татаж байна. AIBA буюу олон улсын сонирхогчийн боксын холбооны ерөнхийлөгчөөр Узбекистаны иргэн Гафур Рахимов сонгогдсоноос энэ бүхэн эхтэй. Олон улсын олимпын хороо түүнийг гэмт бүлэглэлийнхэнтэй холбоотой үл бүтэх нөхөр хэмээн үзэж, хэрэв ерөнхийлөгчөөрөө сонговол боксыг олимпоос хасах хүртэл арга хэмжээ авч магадгүй хэмээн их хурлынх нь өмнө сануулсан. Гэвч AIBA энэ анхааруулгыг үл тоон түүнийг ерөнхийлөгч болгосноор гал дээр тос нэмж орхисон юм. Үр дүнд нь AIBA Швейцар дахь банкны дансаа хаалгасан бол “Токио 2020” олимптой холбоотой бүх бэлтгэл ажлыг нь ОУОХ-ноос түр хугацаанд зогсоосон. Улмаар ОУОХ-ноос тусгай комисс гаргаж, AIBA-гийн үйл ажиллагааг шалгахаар болсон билээ. Шалгалтын үр дүн ямар гарахаас, AIBA хэр хурдан шинэчлэл өрнүүлж чадахаас боксын спортын ирээдүй хамаарах юм. Ерөнхийдөө ирэх зургадугаар сард болох ОУОХ-ны чуулганаас өмнө асуудал эцэслэн шийдэгдэх аж.
АСУУДАЛ ИНГЭЖ ЭХЭЛСЭН
Ер нь AIBA бусад спорт холбоодыг бодвол хаалттай, үйл ажиллагаа болон санхүүгийн асуудал нь ил тод бус, шүүлтийн луйвар их гээд харлуулах муу зүйл олон. Тус холбоог олон жил удирдсан Пакистаны иргэн Анвар Чаудригаас энэ бүхэн эхтэй гэж үзээд түүнийг 2005 онд суудлаас нь авч хаясан юм. Оронд нь тайванийн иргэн Ү Чин Коу томилогдсон. Ноён Ү-г ерөнхийлөгч болоход хамгийн их зүтгэл гаргаж ажилласан Гафур Рахимов тэргүүн дэд ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон нь зүйн хэрэг. Тайвань эр сэнтийд заларсан даруйдаа зоримог шинэчлэл өрнүүлж, олны дэмжлэгийг дорхноо хүлээв. Ялангуяа, оновчтой цохилт орсон даруйд оноо нэмж, тэр нь үзэгчдэд ил харагддаг шүүлтийн системийг нэвтрүүлсэн нь боксын спортод хийсэн том дэвшил байлаа. Оноог ингэж ил цагаанаар тоолдог болсноор байнга хэл ам дагуулаад байдаг шүүлтийн луйвар цэгцэрч ирэв.
Гэвч сайн сайхан үе удаан үргэлжилсэнгүй. AIBA удалгүй шүүлтийн системээ дахин өөрчилж, мэргэжлийн бокстой адил буюу үе бүрт ялагчийг тодруулдаг болов. Ингэснээр шүүлт дагасан гомдол дахиад л гарах болов. Мөн ноён Ү холбооны мөнгийг хувьдаа завшиж байна гэх хардлага эрчээ авсан. Энэ үед Рахимов холбооныхоо ерөнхийлөгчтэй таарамжгүй болж, хоорондоо үзэлцэж эхэлсэн. Ингээд түүнийг авч хаях кампанит ажил эрчээ авч, улмаар 2018 оны сүүлээр болсон чуулганаар тайвань эр ажлаа өгч, оронд нь узбек эр рахимов сонгогдлоо. Харин үүнийг нь оуох таалсангүй.
• Хэрэв AIBA асуудлаа шийдэж чадахгүй бол мэргэжлийн боксын аль нэг холбоонд олимпын зохион байгуулалтад оролцох эрх өгч магадгүй.
• Г.Рахимовыг гаргаж ирсэн хүмүүс нь оросууд. Товчхондоо бол Путин.
• Г.Рахимов асар их хөрөнгөтэй хүн. Анх баяжсан түүх нь хар тамхины хууль бус наймаатай холбогддог гэх хардлага бий.
Рахимов бол асар их хөрөнгөтэй хүн. Дубайд долоон одтой зочид буудал эзэмшдэг, Арабын хэдэн оронд ээлжлэн амьдардаг гэх. Анх баяжсан түүх нь хар тамхины хууль бус наймаатай холбогддог гэх хардлага байдаг юм. Иймэрхүү бараан түүхтэй болохоор ОУОХ хүлээн зөвшөөрөхийг хүссэнгүй.
Нөгөө талаар рахимовыг гаргаж ирсэн хүмүүс нь оросууд. Товчхондоо бол Путин. Оросууд уг нь боксын спортод дэлхийд дээгүүр өрсөлддөгч хүчирхэг гүрэн боловч сүүлийн үед амжилт нь буурсаар байгаа. Хамгийн сүүлийн ДАШТ-ээс эрчүүд нь нэг мөнгө, нэг хүрэл медалиар гол зогоосон бол эмэгтэйчүүд нь ганц хүрэл медальтай буцсан. Ийнхүү байдал эвгүйтээд эхэлмэгч оросууд хөдөлж эхлэв. Эхлээд AIBA-гийн гүйцэтгэх хорооны хурлыг Москвад зохион байгуулж, ноён Ү-г унаган, Рахимовыг оронд нь томилох тохироо хийсэн. Улмаар өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард зорьсондоо хүрч, түүнийг ерөнхийлөгчийн суудалд нь албан ёсоор жинхэлсэн юм. Их хуралд саналын эрхтэй 137 төлөөлөгч оролцсоноос Рахимов 86, түүний өрсөлдөгч Казахстаны С.Конакбаев 51 санал авчээ.
ОУОХ угаас оросуудтай таарамж муутай байгаа. Пёнчаны өвлийн олимпод Оросын тамирчид өөрийн орны далбаан дор орох боломжоо алдсан бол риогийн олимпод хөнгөн атлетикийн тамирчид нь допингийн шалгалтын улмаас хуйгаараа эрхээ хасуулсан гээд тэдний зөрчил нүдэн дээр өрнөж буй. Гэтэл одоо AIBA оросуудын гарт орсон нь ОУОХ-нд таалагдаагүй нь мэдээж.
ЦААШИД ЯАХ БОЛ
“Ганц хүнээс болж энэ олон тамирчны эрх ашиг хохирч болохгүй” хэмээн ОУОХ-ны ерөнхийлөгч Томас Бах хэлж, үүнтэй нь хүн бүр санал нийлж буй. Тэгэхээр боксыг юу юугүй хасчихгүй, аль болох тохиролцоонд хүрэхийг хичээх байх. Үүнийг Рахимов сайн ойлгож, ОУОХ-той учраа олох гэж их хичээж байна. ОУОХ-ны гишүүдтэй нэг бүрчлэн уулзахаас гадна тэдний шаардлагад нийцүүлэн зарим дүрэм журмаа өөрчилж эхлээд буй. Эхлээд жингийн өөрчлөлтийг олон улсын жишигт нийцүүлж, эрэгтэй найм, эмэгтэй таван жинтэй (өмнө нь эрэгтэй 10, эмэгтэй 3 байсан) болгов. Эмэгтэй тамирчдад боломж олгосон нь жендерийн асуудлыг цэгцлэх оролдлого гэж болно. Мөн тулаан шударга бус болсон гэж үзвэл тухайн улс эсэргүүцэл гаргах эрхийг дахин сэргээхээр төлөвлөж байгаа аж.
“Намайг ажлаа авах үед AIBA маш их өртэй болсон байсан. Энэ их өрний талыг нь өөрийн хөрөнгөөр, талыг нь ивээн тэтгэгчийн тусламжаар дарсан. Одоо манай холбооны санхүүгийн байдал ил тод, цэвэр байх болно” хэмээн ноён Рахимов хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа онцолсон байлаа.
AIBA-ГИЙН ЭРХИЙГ WBA-Д ШИЛЖҮҮЛЖ МАГАДГҮЙ
ОУОХ-ны босс Томас Бахын өөр нэгэн үг асуудлыг шийдэх хувилбар болж магадгүй. Тэрбээр “Заавал AIBA-д олимпын наадам зохион байгуулах эрх өгөх албагүй. Боксын спортод өөр олон холбоо бий” хэмээн нэгэн ярилцлагадаа өгүүлэв. Хэрэв AIBA асуудлаа шийдэж чадахгүй бол мэргэжлийн боксын аль нэг холбоонд олимпын зохион байгуулалтад оролцох эрх өгч магадгүй гэдгийг түүний хэлснээс түвэггүй ойлгож болно.
Сүүлийн үед WBA (World Boxing Association) холбоо ОУОХ-той найзархах болсон. Тиймээс байдал эвгүйтвэл олимпын наадмын боксын тэмцээн зохион байгуулах эрхийг WBA гэх мэт мэргэжлийн боксын аль нэг холбоонд өгч магадгүй хэмээн таамаглах болжээ. “Бокс олимпын хөтөлбөрөөс хасагдана гэж байхгүй ээ. Анхны олимпоос эхлээд хөтөлбөрт нь багтсан том төрөл шүү дээ. Хэрэв иймдээ хүрвэл асар их эсэргүүцэлтэй тулгарах болно. Гэхдээ AIBA тавьсан шаардлагуудыг нь биелүүлэхгүй бол тэмцээн зохион байгуулах эрхийг нь WBA холбоонд шилжүүлж магадгүй гэсэн асуудал яригдаж байна. Нэг ёсондоо AIBA-г айлгаж, шахалт үзүүлж байна гэсэн үг. Энэ нь яаж ч бодсон монголчуудад ашиггүй. Мэргэжлийн бокс сонирхогчийн боксоо бодвол илүү их луйвар ордог. Хэн ялахыг нь урьдчилаад шийдчих тохиолдол олон” хэмээн бокст ойр нэгэн эх сурвалж өгүүлсэн юм.
Бокс тойрсон асуудлыг ерөнхийд нь тоймловол нэг иймэрхүү. Монголчууд боксын спортоор олимпын наадмаас нэг алт, хоёр мөнгө, хоёр хүрэл медаль хүртэж байсан. Тэр ч утгаараа бокс олимпод үлдэх, эсэх нь бидэнд дэндүү их хамаатай асуудал. Тиймээс хоёр том байгууллагын хоорондын үл ойлголцол хэрхэн шийдэгдэхийг хүлээх л үлдэж байна.
