Дэлхий дахинд даяаршлын шинэ хандлага ажиглагдаж эхэллээ. Мэдээлэл, технологийн хурдацтай хөгжлийн нөлөөгөөр шинэ дэвшилтэт технологи дэлхийн өнцөг булан бүрт тархах болсон. Жишээ нь, нийтэд дэлгэгдэж буй iPhone гар утасны шинэ загварыг нээлтээ хийсэн даруйд нь Монголын жирийн нэгэн иргэн хэрэглэж байвал бид гайхахгүй болсон цаг үе.
Энэ мэтчилэн улс орнууд мэдлэг, технологийг маш түргэн хуваалцах болжээ. Тэгвэл үүнийг дагаад ажиглагдаж буй томоохон зүйл нь хөдөлмөрийн бүтээмж юм. Дэлхийн шилдэг зохион бүтээгчдийн бүтээлийг улс орон хэрхэн нутагшуулж, өргөн хэрэглээ болгож буйг тодорхойлох зорилгоор Олон улсын валютын сан “Даяарчлал бүтээмжийн өсөлтөд нөлөөлсөн үү” судалгааг гаргасан байна. Уг судалгаанд мэдлэг боловсрол хэрхэн бүс нутаг дамжин тархаж буйг долоо хоногийн графикаар харуулжээ. Графикаас харахад АНУ, Европ, Япон улс дэлхийн патентын баримтаар 1995 онд тэргүүлж байсан бол өдгөө БНХАУ дэлхийн бусад бүх орныг нийлүүлсэнтэй тэнцэхүйц олон патенттай болсон байна. Хятадын патентын баталгаа хурдацтай өсөх болсон гол шалтгаан нь тус улс төсөв болон бусад урамшууллаар патентын зардлыг бууруулж чаджээ.
Нөгөөтэйгүүр, Хятадын худалдааны сүлжээнд нэгдэж буй Азийн улс орнуудад даяаршил хамгийн ашигтай байгааг дурдаад, бусад бүс нутаг дэлхийн худалдаанд хараахан нэгдэж чадахгүй байгааг онцолсон байна. Сүүлийн 20 гаруй жилд дан ганц хувцас, хэрэглэл гэлтгүй цахилгаан болон тээврийн тоног төхөөрөмж гэх мэт инновацийн эрчимтэй үйлдвэрлэлээр Хятад тэргүүлж эхэллээ. Түүнчлэн сүүлийн жилүүдэд Хятад, Солонгос патентын ач холбогдлоор хэмжигддэг дэлхий нийтийн мэдлэгийг улам их ашиглах болсон ба үүнийгээ дагаад ажлын бүтээмж нь хурдацтай өсөж байна. шинэ технологи зохион бүтээх боломж, бололцоо сулхан манай орны хувьд өрсөлдөх чадвараа ахиулахын тулд ажлын бүтээмжээ сайжруулахшаардлагатайг мэргэжилтнүүд онцлох болсон. Тэгвэл Хятадын жишгээр гаднын боловсролыг нутагшуулж, энэ салбарт хөрөнгө оруулалт татах замаар Монгол Улс ч мөн адил бүтээмжээ дээшлүүлэх боломжтойг үгүйсгэх аргагүй. Түүнчлэн технологийг хөдөлмөрийн бүтээмж болгосноор хөгжиж буй орнууд өндөр хөгжилтэй орноос илүү ашиг тус хүртэж байгаа нь тогтоогдсон байна.
Даяарчлалыг хэдийгээр болзошгүй сөрөг үр дагавраар нь шүүмжилдэг ч, үүнээс бий болж буй хамгийн том боломж нь мэдлэг, технологийн тархац юм. Гэхдээ энэ нь дангаараа хангалтгүй. Гаднын мэдлэгийг нутагшуулах, үр ашигтай ашиглах чадавх бий болгоход боловсрол, хүмүүн капитал, дотоод судалгаа хөгжүүлэлтэд чиглэсэн хөрөнгө оруулалт, шинжлэх ухаан, инженерийн ноу-хау маш чухал. Түүнчлэн зохион бүтээгч нарт зардлаа нөхөх боломжийг нь олгон, дотоод, гадаадын оюуны өмчийн эрхийг тодорхой түвшинд хамгаалж, хүндэтгэх шаардлагатай гэдгийг ОУВС анхааруулж байна. Мөн шинийг санаачлагч компаниуд зах зээлийг хэт хянаж, хэрэглэгчдэд хохирол учруулж, шинээр олж авсан технологийг урвуулан ашиглахгүй байх нөхцөл бүрдүүлэхийн тулд бодлого тодорхойлогчид даяаршлын болон технологийн шинэчлэлийн эерэг үр дүнг хүн амын дунд өргөн хүрээнд хуваалцах ёстой хэмээжээ. Бодлогын талаасаа бусад улс орнуудтай харилцаагаа сайжруулах үүднээс гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын хатуу заалтуудыг зөөллөн, худалдааны саадыг арилгаж, шаардлагатай дэд бүтэц бий болгосноор гадаад мэдлэгийн урсгалыг бий болгодог байна.
Нийтлэгч: Б.Төгсбилиг
