Британийн фото сэтгүүлч, кино найруулагч Дамиэн Доусоны Улаанбаатарын гудамжны хүүхдүүдийн талаарх сурвалжлага
Өлзий хэмээх энэ хүү долоон настай. Тэр Улаанбаатар хотын гудамжинд амьдраад хоёр жил болж байна. Өлзий байнга зодож нүддэг эцгээсээ зугтаж гэрээсээ явжээ. Тэр одоо 7-17 насны хэд хэдэн хөвгүүдтэй нийлэн гудамжинд амьдарч байгаа бөгөөд эдгээр хөвгүүд Өлзийтэй адилхан түүхээр гудамжинд гарчээ.
Улаанбаатарт тэднээс илүү хүчирхийлэл амсч, биеийн болон бэлгийн хүчирхийлэлд өртөж байсан хүүхдүүд ч бий. Тэдэнд энэ хүчирхийллээс зугтах цор ганц сонголт нь гэрээсээ явах байв.
Харин зарим нь зүгээр л гэр бүлийнхэн нь хөдөөнөөс ирэхэд гээгдсэн хүүхдүүд бөгөөд гэр бүлийнхэн дээрээ очих боломжгүй тэдэнд албаныхны тусламж хэрэгтэй байна.
Улаанбаатар хотын гудамжны хүүхдүүд өвлийн саруудад газар доорхи дулааны шугамын хоолойд амьдардаг. Тэд хотын гудамжинд хог түүж, гуйлга гуйж амьдардаг.
Орчуулагч маань Өлзийгөөс яагаад асрамжийн газарт очихгүй байгаа талаар асуухад тэр “Асрамжийн газрууд бидэнтэй муухай харьцдаг, үргэлж биднийг цагдаагаар айлгадаг, тэд бидэнд юу ч хийж магадгүй” гэсэн юм.
Мөн Өлзий “Би амьдралдаа санаа зовдоггүй. Магадгүй би маргааш ч үхэж болно. Гэхдээ энэ хамаагүй” гээд өөрийнхөө санаа зовж явдаг зүйлээ бидэнд ярьсан юм.
...Нэг эрэгтэй, эмэгтэй хоёр хүн хүүтэй болохыг хүсч байгаагаа хэлж тэдэн дээр ирээд өөрсдөдтэй нь хамт Хятадад очиж амьдрах уу гэж асуужээ.
Хэрвээ Өлзийг өөрсдөдтэй нь хамт явбал хувцас, гар утас авч өгч сайхан амьдруулна гэсэн байна. Бас Өлзийтэй машин дотроо уулзахыг хүсчээ.
Харин бусад хөвгүүд Өлзийг хориглосон бөгөөд найзууд нь түүнд энэ их хачин байна. машинаасаа ч бууж ирэхгүй байна боль гэж ятгажээ.
НҮБ-ын Хүүхдийн сан, Монголын цагдаагийн байгууллагын гаргасан тооцоогоор Монголд орон гэргүй 60-аад хүүхэд байгаа гэсэн. Гэхдээ би ганцаараа Улаанбаатарын гудамжинд хэдхэн цаг болоход энд орон гэргүй хүүхдүүд хэдэн зуугаараа байдаг нь илэрхий байна.
Тэд хэсэг бүлгээрээ нийлэн амьдарч архи уусан том хүүхдүүдээс өөрсдийгөө хамгаалдаг байна.
Мөн заримдаа цагдаа нар тэднийг авч явж хэрэг хийгээгүй ч жижиг хэрэг хүлээлгэж, гарын үсэг зуруулж, шал, жорлон гэх мэт зүйл угаалгаж цэвэрлүүлдэг байна. Эдгээрийг хийлгэхдээ цагдаа нар "Та нар өнчин, та нарт хэн ч байхгүй, та нар дээр ирэх, туслах нэг ч хүн байхгүй болохоор бид та нарын төлөө ажиллаж байна гэж хэлдэг" гэж нэг хүү бидэнд ярьсан юм.
Энэ бол хөвгүүдэд тохиолддог нийтлэг зүйл болохыг ч хүүхдүүд бидэнд хэлсэн юм.
Тэдэнд эрх баригчид ямар нэгэн тусламж дэмжлэг үзүүлдэггүй, хааяа л нэг Олон улсын буяны байгууллагаас хоол хүнс, хувцас авдаг байна.
Бидний уулзсан гудамжны хүүхдүүдийн бүлэг бүгд хөвгүүдээс бүрдэж байсан.
Харин нэг бүлгийн жаахан хүү охидын бүлэг ч бас байдаг гэж бидэнд хэлсэн юм.
Түүний ярьснаар охидын бүлэг том хүүхдүүдийн бүлэгт зодуулах, хүчиндүүлэхээс айхдаа хотын төвөөс зайдуу амьдардаг гэсэн юм.
Ингээд бид нэгэн сургуулийн ойролцоо амьдардаг охидын бүлгийг олж очсон юм.
Энэ бүлэг таван охиноос бүрддэг. Тэдний хамгийн ууган нь 14 настай. Охидын нэг нь сонсголын бэрхшээлтэй. Тэр бусадтайгаа дохионы хэлээр харилцдаг.
Тэдэнтэй ярьж байхад тэд бидэнд өөрсдөөс нь том охидын бүлгийн зарим эгч нар хааяа биеэ үнэлж хоол худалдаж авдаг гэсэн юм. Харин өөрсөд шиг бага насны гудамжны охидын хувьд шил цуглуулж, супермаркетийн ойролцоо хаягдсан малын яснаас мах цуглуулж өл залгуулдаг тухайгаа ярьсан юм.
Түүнчлэн аюултай болохоор дэлгүүрийн эзний ажил хийлгэх гэсэн саналаас татгалздаг, дэлгүүрийн эзэд тэдэнтэй хэтэрхий муухай харьцдаг гэв.
Тэдэн шиг Улаанбаатарын гудамжинд амьдарч буй охидын хувьд бүгд хүчирхийлэлд өртөж гэрээсээ зугтсан бөгөөд зарим нь аав, ах гэх мэт хүмүүсдээ хүчирхийлүүлснээс гэрээсээ зугтжээ.
Харин зарим нь Монголд ноцтой асуудал болчихоод байгаа архинаас хамааралтай болсон эцэг эхээсээ болж аргагүйн эрхэнд гудамжинд гарчээ. Гудамжинд гарсан охидын хувьд яваандаа биеэ үнэлэгч болох нь элбэг бөгөөд орон гэргүй ийм охид Улаанбаатарт нэлээдгүй байна.
Харин тэднийг гол төлөв гаднын жуулчид, гадаад рестораны эзэд гэх мэт хүмүүс авч, уулздаг байна.
