Сэтгэлзүйч Жанет Войтиц архичинтай цуг амьдрахыг “зочид буудалд үлэг гүрвэлтэй цуг байх” гэж хэлсэн байдаг. Тэр том амьтан зочид буудлыг нураан сүйтгэж, хана таазыг эвдэлнэ. Гэвч та гарах гарцгүй. Нурсан байшин дотор, сүүлэнд нь цохиулчихгүй л амьдрахаас өөр аргагүй…
Энэ хүн нь архичны гэр бүлд өсөж том болсон хүмүүсийн зан авир, хандлага, нийгэмд судлах байр суурийг судлан ном гаргасан байна.
Ингээд түүний “Архичны гэрт өссөн хүүхдүүд: гэр бүл, ажил, харилцаа” номноос архичин эцэг эхтэй хүүхдүүдийн нийтлэг 9 шинжийг товчлон хүргэе.
1. Тэд “энгийн гэр бүл” ямар байдгийг мэдэхгүй.
Тэд жирийн гэр бүлийг өөрийн гэр бүлээрээ л төсөөлдөг. Өөрийн гэр бүлтэй болоод огт архи уухгүй байсан ч биеийн болон сэтгэлийн хүчирхийлийг байх л ёстой зүйл хэмээн хүлээн зөвшөөрдөг.
2. Тэд аливаа үйлдлийг төлөвлөгөө зааврын дагуу биелүүлэхдээ муу байдаг.
Тэдний гэрт ямар ч төлөвлөгөө байгаагүй, бүх зүйл л архичин эцэг эхийх нь байр байдлаас шалтгаалдаг. Архичны гэр бүлд өссөн хүмүүс багадаа олон төлөвлөгөө гаргаж үзсэн байдаг ч 90 гаруй хувь нь эцэг эхээс нь хамаарч бүтэмжгүй болсон байдаг тул дахиж ажлаа төлөвлөөгүй тухай дурджээ.
3. Тэд худлаа ярих магадлал өндөртэй.
Үнэн үг хэн нэгнийг гомдоох, хэн нэгний урмыг хугална гэж тэд боддог.
4. Өөрсдийгөө хурц шүүмжилдэг.
Тэдний амьдралд байнга эцэг эхийн шүүмж, дарамт ирдэг байсан болохоор хангалтгүй байдал, хэнд ч хэрэггүй гэх мэдрэмж тэдний дотор үргэлж байдаг.
5. Тэд тайвширч бас амьдралаас таашаал мэдэрч чаддаггүй.
Тэд ихэвчлэн хэн нэгний уураа гаргах “бай” байсан. Юу ч хийсэн үргэлж шүүмжлүүлдэг байсан нь ийм сэтгэлзүйн догогдол үүсгэдэг.
6. Хэн нэгэнтэй дотно харилцаа үүсгэхэд бэрхшээл тулгардаг.
Хэн нэгэнтэй ойр дотно байх нь аюултай. Өнөөдөр чи итгэлээ ч маргааш чиний итгэлийг хөсөрдүүлж болно. Мэдрэмжээ илэрхийлэх аюултай, ер нь өөр хэн нэгэнд ч үүнийгээ мэдрүүлэх шаардлагагүй гэж тэд үздэг.
7. Тэдэнд үргэлж урам зориг өгөх хэн нэгэн хэрэгтэй ба тухайн хэлсэн зүйлст итгэх хэрэгтэй.
Ийм хүүхдийн өссөн орчинд яг адилхан нэг үйлдэл хийснийхээ төлөө загнуулж ч зодуулж ч болдог болохоор заримдаа их хэмжээний баяр хөөр, заримдаа их хэмжээний сэтгэл гутралыг мэдэрч өссөн нь өөртөө итгэлгүй нэгэн болгодог.
8. Олны дэргэд өөрийгөө илүүц мэтээр боддог.
Нэгдүгээр хүүхэд өөрийгөө эцэг эх, гэр бүлдээ хэрэггүй мэтээр төсөөлж өсдөг. Хоёрдугаарт тэдэнд бусадтай дотно нийлэх боломж, бололцоо хомс байдаг. Жишээ нь шөнө дунд хүртэл согтуу эцэг нь агсам тавьсан болохоор даалгавраа хийж чаддаггүй. Эсвэл айхтар “нууц” нь задарна хэмээн айж найзуудаа гэртээ урьж чаддаггүй.
9. Тэд аймхай.
Хийсэн үйлдэл болгон нь буруу байна гэсэн айдас тэднийг байнга дагалдаж байдаг. Хэрэв буруу гэдгээ мэдэрвэл өөрийгөө үнэлэх мэдрэмж буурч, тухайн тохиолдол, амьдрал болон өөрийнхөө контролыг алдчихсан мэт мэдрэмж төрдөг. Ийм мэдрэмжинд автаж амиа хорлох оролдлого хийсэн тухайгаа судалгаанд оролцогчдын тал хувь нь хэлжээ.
Эх сурвалж: Danna Kubrick
