-Хаврын улирлыг Монголчууд ядаргааны улирал гэж ойлгодог. Энэ хэр бодиттой тодорхойлт вэ? Энэ үед бид эрүүл мэнд, бие махбодь тал дээрээ юуг чухалчлан анхаарах ёстой вэ?

-Хаврын улиралд бие махбодь туйлдаж, ядардаг нь үнэн. Учир шалтгаан нь нар, сар, гариг эрхэсийн шилжих хөдөлгөөнтэй холбоотой бүх сав ертөнцөд өөрчлөлт ордог. Өвлийн улиралд нарны хүч багасч, сарны хүч ихэсдэг бол өвлийн дунд сараас эсрэгээрээ сарны хүч багасч, нарны хүч аажмаар ихэсдэг. Сарны хүч туйлдаа хүртэл ихэссэн байх үед хүний биеийн махбодийн эрч хүч, бодисын солилцоо алдагддаг. Иймээс өвлийн дунд сараас бие махбодийн чанар аажмаар буусаар зуны дунд сар хүртэл эцэж ядарсан байдаг. Түүнээс гадна шар усны сүв аажмаар нээгдсээр зуны дунд сар хүрэхэд дээд цэгтээ хүрдэг. Шар усны сүв нээгдснээр дотоод галын илч гадагшилна гэсэн үг. Цонх онгойлгоход сэрүүн агаар орж орж дулаан гадагшилдагтай адил. Энэ нь мөн л бидний бие махбодид өөрчлөлт үзүүлж байдаг.

Ер нь хаврын улиралд зөвхөн хүн төдийгүй ургамал, амьтан, ерөөс амьтай бүхний хүч буурдаг. Малын мах хүртэл шимт чанараа алддаг гэсэн үг. Товчхондоо бүхий л ургамал амьтадын дотоод мөн чанар шим тэжээл муутай болдог улирал. Хаврын эхэн саруудад, ялангуяа луу, могой сард бие махбодийн доройтол туйлдаа хүрдэг. Бидний өвөг дээдэс намар үүцэлсэн махаа хавар буюу яг энэ цаг улиралд гаргаж иддэг байсан нь ийм учиртай. Өдөр уртасч, шөнө богиносож байгаа учир дөнгөж төрсөн эхчүүд, хөгшид настнууд, бие сул, тамир тэнхээ муутай хүмүүс өдрийн цагаар унтаж, амарч байхыг эрхэмлэх хэрэгтэй.

Мөн галын илч гадагшилдагтай холбоотой ходоодны үйл ажиллагаа муудаж, өвөл нь хий бадган хурж, дүүрсэн ходоод, уушги зэрэг эрхтнүүдэд нөлөө үзүүлж эхэлдэг. Хий, бадган ихэсдэг улирал учраас хэмжээ бага, тослог шим өндөр, бүлээн чанарын хоол хүнс хэрэглэхийг зөвлөе. Энэ улиралд зайлшгүй хийх ёстой нэг эмчилгээ бол өвөл хуралдсан хий бадганыг гадагшуулах зорилготой бөөлжүүлэг эмчилгээ гэж бий.

-Бөөлжүүлэг эмчилгээ гэдэг нь?

Нэг ёсны бие махбодийн цэвэрлэгээ гэж ойлгож болно. Ер нь уламжлалт анагаах ухаанд 3 төрлийн цэвэрлэгээ байдаг. Бүгд өөр өөрийн хийх улиралтай. Хаврын улиралд бөөлжүүлгээр цэвэрлэгээ хийдэг нь ходоодонд хурж арвидсан бадганыг эмийн ургамлын тусламжтайгаар бөөлжүүлж гадагшлуулж байгаа хэрэг. Ингэсэнээр биеийн галын илч нэмэгдэж, бодисын солилцоо сайжирна. Ялангуяа утаан дунд өвөлждөг Улаанбаатарчуудын хувьд хийлгэх ёстой цэвэрлэгээ.

-Хориглох заалт бий юу?

-Байнаа. Насны хязгаартай, 16-аас доош, 70-аас дээш насныхан мөн хэт тамир муутай, ходоодны шарх, хавдартай хүмүүст хориглодог. Цаг хугацааны хувьд яг одоо буюу болж өгвөл 3-р сардаа багтааж хийлгэвэл өндөр үр дүнтэй. 

-Хаврын улиралд бөөлжүүлгээр цэвэрлэгээ хийчихлээ. Нөгөө хоёр цэвэрлэгээний тухайд? 

Өвөл бадгана хуримтлагддаг бол одоо хий хуримтлагдах улирал. Үүнийг зуны дунд сар буюу морь, хонь сард гадагшуулж цэвэрлэнэ. Хийг олгой буюу бүдүүн гэдсэнд хуримтлуулж доод биеэс буюу шулуун гэдсээр туулгаж гадагшуулдаг. Зун нь шар хуримтлагдах улирал учраас намар мөн л эмийн ургамал, тангийн тусламжтайгаар туулга хийж гадагшлуулдаг. Ийм гурван төрлийн цэвэрлэгээг улирал улиралд нь хийлгэчихсэн байхад хүний биед хорт бодис хуримтлагдахгүй, янз бүрийн хавдаруудаас бүрэн сэргийлнэгэж үздэг. Ер нь илүүдэл зүйл, хорт бодисууд биед хуримтлагдах нь хавдар үүсэх нэг гол шалтгаан шүү дээ.

Манба Дацан эмнэлэг