БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин 2012 онд эрх барьснаас хойш хятадын гадаад бодлого эрс идэвхэжсэн билээ. Ши Жиньпиний бүрэн эрхийн эхний хугацаанд 2014 онд Хятадын Коммунист Намын төв хорооны (НТХ) Гадаад харилцааны анхны хурлыг хөрш орнуудын бодлогоор явуулсан. Энэ нь ямагт их гүрнүүдтэй харилцах харилцааг чухалчлан анхаарч ирсэн өмнөх үеэс өөр, үүгээрээ ч сонирхолтой байсан.

Ши Жиньпиний бүрэн эрхийн хоёр дахь хугацаа эхлэхэд 2018 онд НТХ-ны Гадаад ажлын эхний хурлыг 6 дугаар сарын 22, 23-ны өдөр зохион байгууллаа. Тус ажлын хурал дээр БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин илтгэл тавьж, гадаад бодлогын шинэ чиг хандлагыг илэрхийллээ. Энэ сарын тоймд Шинэ эрин үеийн Хятадын гадаад харилцааны үзэл санаа, бодлого, чиг хандлагыг тоймлон хүргэж байна.

Хятадын гадаад бодлогын үзэл санааны 10 зүйл

Хятадын Коммунист намын төв хорооны Гадаад ажлын хурал дээр Ши Жиньпин тавьсан илтгэлдээ “Шинэ эрин үеийн Хятадын онцлогтой социализмын гадаад харилцааны үзэл санаа”-г дараах 10 зүйлд багцлан тодорхойллоо. Үүнд:

1. Намын төв хороогоор удирдуулсан нам гадаад ажлыг нэгтгэн зангидаж чиглүүлнэ,
2. Хятад үндэстний сэргэн мандлыг эрхэм үүрэг болгож, Хятадын онцлогтой их гүрний гадаад харилцааг урагшлуулна,
3. Дэлхийн энх тайван, хамтын хөгжлийг эрхэм зорилго болгон хүн төрөлхтний нийтлэг хувь заяаг бататгана,
4. Хятадын онцлогтой социализмыг үндэс болгон стратегийн итгэлээ бэхжүүлнэ,
5. Хамтын зөвшилцөл, хамтын бүтээн байгуулалт, хамтын үр ашиг гэсэн зарчмаар “Бүс, Зам”-ыг бүтээн байгуулна,
6. Харилцан хүндэтгэж, хамтдаа хожсон энх тайванч хөгжлийн замаар замнана,
7. Гадаад харилцааны ажлын царааг харгалзан дэлхий даяар түншлэл байгуулна,
8. Эрх тэгш, шударга ёсыг эрхэмлэн даян дэлхийн засаглалын системийн өөрчлөлтийг түүчээлнэ,
9. Үндэсний язгуур ашиг сонирхлыг дээдлэн улсын бүрэн эрх, аюулгүй байдал, хөгжлийн ашиг сонирхлыг хамгаална,
10. Дипломат ажлын шилдэг уламжлал хийгээд цаг үеийн онцлогийг хамтад нь чиглэл болгон Хятадын гадаад харилцааны онцлог загварыг бий болгоно,

2012 оноос хойш хятадын гадаад бодлогод гарсан шинэчлэлтийг энэ 10 зүйлээс харж болохын сацуу цаашид баримтлах чиг шугамыг мөн баримжаалж болно.

Ийнхүү Хятадын гадаад бодлогын сратеги бүхэлдээ шинэчлэгдэж, гадаад харилцааны салбарт баримтлах жанжин шугам, үндсэн чиглэл, бодлого нь даяар шинжийг олж өөрчлөгдөж буйг “Бүс, Зам” стратегид хийсэн нэгэн анализаас тодруулбал сонирхолтой. Өмнөд Солонгосын “Төвийн өдрийн сонин”-д гарсан дүн шинжилгээнд “Бүс, Зам”-ыг хятадын уламжлалт го даамны стратегитай холбон тайлбарлажээ:

Го даам тоглоход хэрвээ өрсөлдөгчийнхөө гаргасан замаар хөтлөгдөж явбал чи хожигджээ гэсэн үг. Хятад улс Ази тивийн тавцан дээр АНУ-тай тулгарахаас аль болох зайлсхийж байгаа. Хэрвээ АНУ Ази тивд төвлөрвөл Хятад улс сэм сэмхэн Азиас гараа татаж, дэлхий рүү гарах болно.

Хэрвээ АНУ Ази тивд Хятадыг бүслэх гэвэл Хятадын стратеги нь Төв Азиар дайран Орос, Европ тив хүртэлх “Торгоны замын эдийн засгийн бүс”-ийг (Бүс), Зүүн өмнөд Ази, Энэтхэгээр дайран Африк тив хүртэлх “21 дүгээр зууны далайн торгоны зам” (Зам) бүтээн байгуулах замаар илүү өргөн бөмбөрцгийн хэмжээнд АНУ-ыг бүслэх болно. Барууны шатарт ноёныг нь мад тавих нь чухал, өөрөөр хэлбэл бүрэн гүйцэд ялалтад чиглэдэг.

Харин го даам бол эсрэг талаасаа илүү олон байршил эзэлж авах буюу харьцангуй давуу тал олж авахыг эрмэлздэг. Х.Киссенжерийн хэлсэнчлэн хэрвээ шатарчны зорилго нүүр тулан довтолж эсрэг талын морийг устгах явдал байдаг бол го даамчин хүн хөлөг дээрх “хоосон” орон зай руу тасралтгүй нүүж, харьцангуй давуу тал олж авдаг. Зарим барууныхан Хятадын “Бүс, Зам” төлөвлөгөөнд багтаж буй Төв Ази, Зүүн өмнөд Азийн орнуудын ядуу буурай, улс төрийн тогтворгүй байдлаас болоод амжилтгүй болно гэж таамагладаг.

Гэвч Хятадын харж буйгаар эдгээр орон бол газрын зураг дээрх хоосон зай билээ. Барууны цэргийн онолд хүн ам нягтаршсан бүс, нийслэл хот эсвэл эдийн засгийн төв рүү хийх дайралт, хамгаалалтыг онцолдог. Гэтэл го даам дээр төвийг тойрсон бүслэлтийн стратегийг чухалчилдаг.

Эх сурвалж: Poltitico