Нэг тийм гунигтай жишиг тогтчихжээ...
Аливаад туршлага харна, гэхдээ дан туршлага л харна. Гадаадын олон ч хурал зөвлөгөөнд доншуучлаж явлаа. Туршлагатайгаас гадна шинэ санаачлага дэвшүүлсэн, шинэ төсөл хийж яваа залуус 25-45 насныхан байдаг. Тэр ид хийж, бүтээж яваа залуусыг тун сайн дэмждэг.
Монголд л нөгөө хэдэн дарга, даамал хийдэг өвөө эмээ, ах нар байнга ярина, даргалана, бүх стандарт, норм дүрэм журам, хууль тогтооно.
Дунд нь ганц 2 гайгүй залуус ороод шинэ тренд, технологи, сайжруулах санал, шийдэл, гадны арга барил ярихаар үл тоомсорлоно. Өөрсдийнх нь хийсэн бүтээсэнг мияаллаа гэж адгана. Зарим нь мэддэгээ л ярих жишгээр хуучнаа л баримтлана. Эрчим хүчнийхэн гэхэд нүүрсээ л ярина. Буруу, хуучин байсан ч насыг нь хүндлээд сонсох ёстой, зөрж болохгүй гэх. Би ад үзээгүй л дээ, гол нь хэдий болтол бид 40, 50-н жилийн өмнөх мэдлэг боловсролоороо 20, 30-н жилийнхээ мастер төлөвлөгөөг гаргадаг хуучинсаг тогтолцоогоороо явах вэ? Боловсон хүчин нь хоцрогдсон секторууд андашгүй байна шүү дээ.
20 жилийн дараа шийдвэр гаргагчдыг 40 жилийн өмнөх тархи бэлдэж болохгүй. Яагаад гэвэл Монголд үргэлжлүүлэн суралцах систем байдаггүй. Олон улсын экспертүүд байнгын суралцаж, судалгаа хийж, шинэ төслүүд хийж, хурал зөвлөгөөнд оролцож явдаг болохоор үргэлж залуу үе шигээ шинийг эрэлхийлж чаддаг. Дэлхий маш хурдтай хөгжиж байгаа учир Инновацилаг байдал илүү чухал.
Нэг шинэ төсөл Сэргээгдэх эрчим хүчтэй хослуулая гэсэн санал тавихад хуучирсан зөвлөх нь "тэрэн шиг чинь худлаа, зардалтай, хог байдаггүй юм. Үр дүнгүй, хэдэн арван саяаар шатдаг. Зүгээр хүчтэй уурын зуух л сонгох хэрэгтэй" гэх жишээний. Зөвлөхийн үг тул дуугай л дагахын. Нэг инженер нь шинэ технологи оруулж ирвэл чанартай болно гэхэд ерөнхий инженер нь "Гаднаас чирж ирж яадын, хар цаас, хар тосоор наагаад л болоо, ингээд 30 жил хийгээд ирсэн юм" гэхэд Ерөнхий инженерээ л дагасан. Шинээр гарч ирэх гэж хичээж, хийж, гүйж явааг нь хэнхэг, амбицтай гээд хэзээний хүн сонсохоосоо өнгөрсөн хэдээрээ удирдуулдаг.
Урсдаг, хуйлдаг, хүссэн хэлбэрээрээ цутгадаг бетон, уярдаг, сунгадаг, хэлхдэг арматурнаас хөнгөн, өөр хүчитгэх материалууд гараад ирцэн. Гадаадад айлууд гэртээ үйлдвэрлэсэн цэвэр эрчим хүчээ зарж, бохирын усаа 100% цэвэршүүлэн хэрэглэж байна. Карт байхгүй болж байгаа шиг гар утас ч байхгүй болно. Бүх хэрэглээ үүрэн, дэлхий нүүдлийн болж байна. Харин бид гүйцэхээсээ өнгөрсөнөөс гадна араас нь явах ч ухаан алга даа.
Хүний мэдлэг чадварыг үгүйсгээгүй, гол нь аль аль ур чадваруудыг адилхан үнэлж, шинэ залуу үеээ хүлээн зөвшөөрж сурмаар байна. Заах юмаа заагаад, сурах юмаа сурж, цаг үедээ тохируулж амьдармаар байна.
Л.Ану-Үжин