САНДАЛТАЙ СУУЛТ ХИЙЖ ЭСЭРГҮҮЦЭЛ ИЛЭРХИЙЛЭВ
УИХ-ын чуулганы хуралдаан эхлэхтэй зэрэгцэн Л.Болд, Т.Аюурсайхан, Ж.Батзандан, Л.Оюун-Эрдэнэ, Б.Энх-Амгалан нарын таван гишүүн чуулганы танхимын хаалганы өмнө сандалтай суулт зарлав. Тэд УИХ-ын дарга М.Энхболдыг 60 тэрбумын хэрэгт нэр холбогдсон ба ээлжит бус чуулганыг зарлаагүй, нээлттэй сонсгол зохион байгуулах ажлыг гацааснаас гадна өөрийн дураар парламентын үйл ажиллагааг удирдаж гишүүдийн эрхэнд халдах ёс зүйгүй үйлдэл гаргасан хэмээн үзэж буй юм. Мөн тэд УИХ-ын даргыг өнгөрсөн долоо хоногт чуулганы хуралдааныг илт ирцгүй байхад ганцаараа хааж, гишүүдийг доромжилсон гэсэн юм. Дээрх таван гишүүн УИХ-ын дарга М.Энхболдыг өөрийн хүсэлтээр ажлаа хүлээлгэн өгөх хүртэл чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцохгүй гэсэн бөгөөд тэдний адил байр суурьтай 40 гишүүн бий гэв.
ҮХЦ-ИЙН 15 ДУГААР ДҮГНЭЛТИЙГ ХҮЛЭЭЖ АВАХ ШИЙДВЭР ГАРГАВ
Зарим гишүүн хурал даргалагчийг эсэргүүцэж байх зуур УИХ-ын чуулганы танхимд ирц 50 хувьд хүрч, ҮХЦ-ийн 15 дугаар дүгнэлтийг хэлэлцэж эхлэв. Цэцээс Захиргааны ерөнхий хуулийн холбогдох заалтууд үндсэн хууль зөрчсөн гэсэн дүгнэлтийг гаргасан. Захиргааны ерөнхий хуулийн зарим заалтад Захиргааны албан хаагчийн тавьсан акт эрх зүйн маргааныг хоёр өөр журмаар шийдвэрлэхэд хүргэж, шүүхэд гомдол гаргах, шударга шүүхээр шүүлгэх иргэний эрх бодитоор хэрэгжих нөхцөлийг хязгаарлаж, иргэний эрх, эрх чөлөөг хангахуйц хууль зүйн баталгааг дордуулж, хөндөгдсөн эрхээ сэргээлгэх боломжийг алдагдуулсан гэж үзсэн юм. Цэцийн дүгнэлтийг хууль зүйн байнгын хороогоор хэлэлцээд хүлээж авах боломжгүй гэсэн шийдвэр гаргасан. харин уих-ын нэгдсэн чуулган дээр гишүүд байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг унагаж, ҮХЦ-ийн дүгнэлтийг парламент хүлээн авлаа.
ХХААХҮ-ИЙН САЙДЫГ ТОМИЛОХ САНАЛ ГУРАВ ДАХИА ХОЙШИЛЛОО
Чуулганаар хэлэлцэх 14 асуудлын нэг нь ХХААХҮ-ийн сайдаар УИХ-ын гишүүн Ч.Улааныг томилох эсэхийг шийдэх байв. Гэвч Ерөнхий сайд чуулганы танхимд орж ирээгүй гэдэг шалтгаанаар хойшлуулахаар болов. Өмнөх долоо хоногт мөн л сайдыг томилох хуралд Засгийн газрын тэргүүн байх ёстой гэсэн шаардлага тавьж хойшлуулаад байсан юм. Ч.Улааны хувьд Засгийн газрын саналаар ХХААХҮ-ийн сайдад нэр дэвшиж Ерөнхийлөгчөөс “зөвшөөрөл” авсан боловч парламентын шатанд гацаж сайд болох хүсэл нь гурав дахиа хойшлов.
ЧУУЛГАНЫ ТАНХИМД ЛООЗОН БАРЬЖ ЭСЭРГҮҮЦЭЛ ҮЗҮҮЛЛЭЭ
ХХААХҮ-ийн сайдыг томилох эсэхийг хэлэлцэхтэй зэрэгцэн чуулганы танхимын хаалганы өмнө суулт зарлаж байсан Л.Болд, Т.Аюурсайхан, Ж.Батзандан, Л.Оюун-Эрдэнэ нар чуулганы хуралдаанд орж ирэн УИХ-ын даргын өмнө “М.Энхболд уих-ыг удирдах ёс зүйн эрхгүй” гэсэн лоозон барьж эсэргүүцлээ илэрхийллээ. Харин сандалтай суулт зарлахад оролцож байсан Б.Энх-Амгалан гишүүн эл чуулганы танхимд ороход байлцсангүй. Дээрх дөрвөн гишүүн “Чуулганы ирц хүрээгүй байхад хуралдаан явуулж байгаа нь хууль зөрчсөн үйлдэл” гэж шүүмжилсэн юм. Гишүүдийн зүгээс УИХ-ын дарга болон эсэргүүцэл үзүүлж буй дөрвөн гишүүнийг чуулганы танхимыг чөлөөлж тусдаа уулзахыг шаардаж байв. УИХ-ын дарга ч сандалтай суулт зарлагсдыг өрөөндөө урьснаар чуулганы танхимыг чөлөөлж хурал үргэлжилсэн юм.
АШИГТ МАЛТМАЛЫН ХУУЛИЙГ ХЭЛЭЛЦСЭНГҮЙ
УИХ-ын чуулганыг дэд дарга Л.Энх-Амгалан удирдаж дараагийн асуудлыг хэлэлцэж эхэлсэн нь Засгийн газраас нэн яаралтай горимоор өргөн бариад байсан Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл байв. Засгийн газраас тус хуулийн “Монголбанк, арилжааны банкинд худалдсан биет болон биет бус алтны нөөц ашигласны төлбөр борлуулалтын үнэлгээний 2.5 хувьтай тэнцүү байна” гэсэн заалтын хэрэгжих хугацаа 2019 оны нэгдүгээр сарын 1-ний өдрөөр дуусгавар болж байгаа тул дахин таван жилээр сунгах санал оруулж байгаа юм. Мөн холбогдох өөрчлөлтийг хийснээр ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэггүй хувь хүн, бичил уурхай, баяжуулах, боловсруулах үйлдвэр эрхлэгчдийг ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрт хамруулах, Монголбанкинд тушааж байгаа алтны хэмжээг бууруулахгүй байх, улсын валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх, ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийг улсын төсөвт бүрэн төвлөрүүлэх, татварын суурийг өргөжүүлэх боломж бүрдэнэ гэж Засгийн газар үзжээ. Харин тус хуулийн төслийг хэлэлцэж эхэлсэн боловч үдээс хойших хуралдаанд УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар ирээгүй учир хэлэлцэх асуудал гишүүдийн дунд мөн л маргаан тарив.
АН-ЫН БҮЛГИЙН ЭРХ ЗҮЙН ЧАДАМЖТАЙ ГЭЖ ҮЗЛЭЭ
Ашигт малтмалын хуулийн өөрчлөлттэй холбогдуулан АН-ын зүгээс завсарлага авах санал гаргахад гишүүдийн дунд АН-ын бүлэг тарсан эсэх маргаан бас дэгдлээ. УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү болон зарим гишүүн “АН-ын бүлэг нэг гишүүнээ хөөж, нэг гишүүн нь бүлгээсээ гарахаа мэдэгдчихээд байгаа энэ үед АН-ын бүлгийг эрх зүйн чадамжтайд тооцвол ҮХЦ-д очих нэг шалтгаан болно” гэв. Харин үүнд УИХ-ын тамгын газраас тайлбар хийхдээ “УИХ дахь нам, эвслийн бүлгээс гишүүн гарсан, намын бүлэг тарсан тохиолдолд УИХ-ын даргад албан бичгээр мэдэгдэх ёстой. Одоогоор АН-ын зүгээс УИХ-ын дарга болон тамгын газарт албан бичиг ирүүлээгүй байна. Тиймээс АН-ын бүлгийг эрх зүйн чадамжтай гэж үзнэ” гэсэн юм. Гэхдээ уих-ын дарга АН-ын бүлгийн завсарлага авах хүсэлтээр санал хураалгасангүй.
УИХ ЗАСГИЙН ГАЗАРТ ШААРДАХ БИЧИГ ХҮРГҮҮЛЭХЭЭР БОЛОВ
Ашигт малтмалын хуулийг хэлэлцэж чадахгүйд хүрсэн гишүүд УИХ хүнд байдалд орсон талаар байр сууриа илэрхийлж Засгийн газрыг шүүмжилсэн. Л.Энх-Амгалан “Ерөнхий сайд нэн яаралтай хэлэлцүүлэхээр өргөн барьсан төслийг нь хэлэлцэх, сайдыг нь томилоод өгье гээд байхад сайд нараа хуралд оруулахгүй УИХ-ыг бойкотолж байна. Ер нь парламентын дээр гарсан Засгийн газарт УИХ-ын ажлыг хэвийн явуулах албан шаардлага хүргүүлье гэсэн горимын санал гаргаж байна” гэв. Мөн Д.Оюунхорол УИХ-ын дарга, ажил хаялт зарлаад байгаа гишүүдэд учраа олох боломж олгох үүднээс өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцэх асуудлуудыг бүхэлд нь хойшлуулах зүйтэй гэсэн горимын санал гаргаж байна гэсэн юм. УИХ-ын дарга М.Энхболд дээрх хоёр гишүүний горимын саналаар санал хураалт явуулж олонхоор дэмжив. Ингэснээр УИХ-аас Засгийн газарт албан шаардлага хүргүүлэхээр чуулганы хуралдаан өндөрлөлөө.
