Деклан Магий: Төсвийн зарлага, орлого дээрээ мэдрэмжтэй хандаж, зөв шийдвэр гаргах нь чухал
Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт цаашид үргэлжилнэ гэсэн таатай мэдээг Азийн хөгжлийн банкнаас мэдээллэв. Тус банкны Суурин төлөөлөгчийн газраас Монгол Улсын эдийн засгийн 2019 оны төлөвийг өчигдөр танилцуулсан юм.Энэ үеэр АХБ-ны Суурин төлөөлөгчийн газрын ахлах эдийн засагч Деклан Магийгаас тодрууллаа.
-Манай улсын эдийн засгийн энэ онд хэр өсөлттэй байв?
-Монгол Улсын эдийн засаг энэ оны эхний хагаст 6.3 хувийн өсөлттэй гарсан. Өмнөх оны тооцоолж байсан өсөлтийг ахиулсан дээрх үзүүлэлтэд иргэдийн (өрхийн) зээл олголт нэмэгдэж, хэрэглээ өссөн болон нүүрсний экспорт, уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн нь нөлөөлсөн. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард АХБ-наас гаргасан таамгаар энэ онд эдийн засгийн өсөлт 3.8 хувиар, 2019 онд 4.3 хувь байхаар таамагласан байна. Харин тайлангийнхаа шинэчилсэн дугаарт тэд Монгол Улсын эдийн засгийг энэ онд 6.4, ирэх онд 6.1 хувиар өснө хэмээн таамагласан. Ази, Номхон далайн эдийн засгийн төлөв эерэг харагдаж байна. Эдийн засгийн өсөлт хадгалагдана гэсэн таамгыг дэвшүүлж байгаа. Бүс нутаг даяар эерэг төлөв харагдаж байгаа нь дотоодын эрэлт нэмэгдсэн. Гэхдээ худалдааны маргаан, дайн биеллээ олвол эрсдэлд орж болзошгүй. Тийм учраас бүс нутгийн хүрээнд эдийн засгийн харилцаагаа бататгах тал дээр тодорхой арга хэмжээ авах хэрэгтэй.
-Монгол Улсын эдийн засгийг ирэх онд 6.1 хувиар өснө гэж таамаглаж байна. Энэ таамгаас харахад ирэх жил манай улсын эдийн засагт ямар эерэг хандлага гарах бол?
-Өнөөгийн өсөлтийг хэвээр хадгалах боловч хөрөнгө оруулалт бага хэмжээгээр саарч, ирэх оны өсөлт 6.1 хувьтай байна. Шатахууны үнийг тогтворжуулах зорилго бүхий бодлогын алхмыг хийвэл инфляцын төлөв байдал өсөхгүй байх эерэг хандлагууд хадгалагдана.
Аймаг орон нутаг гантай байснаас хөдөө аж ахуйн салбарын эдийн засагт эзлэх хувийн жин 0.5 нэгж хувь болж буурсан байна. Үүнийг эс тооцвол нүүрсний экспорт өссөнөөр уул уурхайн салбар эрчимжиж, хөрөнгө оруулалт нэмэгдсэн эерэг үзүүлэлт гарсан. Эдийн засгийн өсөлтийн гол нөлөөлөл үзүүлж буй хөрөнгө оруулалт нь ДНБ-ийн 12.6 хувийг бүрдүүлж байгаа бол өрхийн зээл эрс өссөнтэй холбоотой .Иргэдийн хэрэглээ нь ДНБ-ийн 3.9 хувийг бүрдүүлж байна. Энэ жил уул уурхайн салбарын хувьд үйл ажиллагаа эрчимжиж импорт өссөн нь нийт импортын өсөлт экспортын өсөлтөөс давж цэвэр экспортын ДНБ-д эзлэх хувийн жин 10.3 хувиар буурахад нөлөөлсөн.
-Өрийн дарамт, валютын ханш, шатахууны үнэд Монгол Улсын төр, засгаас бодлогын түвшинд ямар арга хэмжээ боломжит хувилбар байна вэ?
-Валютын ханшид анхаарахаар төлөв гарсан. Гэхдээ одоо зарим хүний яриад байгаа шиг хяналтаас гарсан, давсан зүйл байхгүй. Энэ бол экспортыг дэмждэг, импортод ч мөн нөлөөлдөг хоёр талтай. Валютын нөөцөө хадгалан нэмэгдүүлж зардлаа хянах зэргээр хамгаалалтын арга хэмжээ авч дархлаа бий болгон мөнгөний бодлогоороо зохицуулах шаардлага бий.
Өрийн дарамтын хувьд төсвийн зарлага доогуур үзүүлэлттэй, орлого давамгайлсан зэрэг ДНБ-д хамаарах эерэг хавсарсан нөлөөлөлтэй байгаа хандлага ирэх онд хадгалагдана гэж үзэж байна. Тиймээс төсвийн зарлага, орлого дээрээ мэдрэмжтэй хандаж, зөв шийдвэрүүд гаргаад явах нь чухал байна.
Уул уурхайн салбарт тулгуурласан эдийн засгийн өсөлтийг тогтвортой бөгөөд хүртээмжгэй байлгах, эдийн засгийг төрөлжүүлж бүтээмжийг өндөрсгөх таатай нөхцөлийг бүрдүүлэхэд төр, засгаас гарах бодлогууд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.